Ο Bill Brandt γεννήθηκε στις 3 Μαΐου 1904 στο Αμβούργο της Γερμανίας. Ο Άγγλος πατέρας του, LW Brandt, ήταν επικεφαλής μιας εταιρίας εισαγωγών-εξαγωγών και η μητέρα του, Lili Merc, προερχόταν από εξέχουσα φιλότεχνη οικογένεια του Αμβούργου. Τα σχολικά χρόνια στη Γερμανία περνούν δύσκολα για τον μικρό Bill Brandt, ο οποίος πέρα από τις κακουχίες που επιφέρει ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος σε συλλογικό επίπεδο, υφίσταται ρατσισμό λόγω της κατά το ήμισυ αγγλικής καταγωγής του.
Όταν ήταν 16 χρονών προσβλήθηκε από φυματίωση και στάλθηκε για θεραπεία σε νοσοκομείο του Νταβός της Ελβετίας. Έξι χρόνια αργότερα, το 1927, πηγαίνει στη Βιέννη, όπου ολοκληρώνει αντιφυματική θεραπεία και κάνει ψυχανάλυση. Στην πόλη αυτή έχει την υποστήριξη κυρίως με του αδελφού του Rolf, ο οποίος ήταν σχεδιαστής-γραφίστας, καθώς και του φιλότεχνου γιατρού Eugenie Schwarzwald. Είτε ο τελευταίος, είτε κάποια οικογενειακή φίλη, πρότεινε στον Brandt να ακολουθήσει το επάγγελμα του φωτογράφου. Λέγεται μάλιστα πως ήταν μία παρότρυνση προκειμένου να βρει ένα επάγγελμα που δεν θα επιβάρυνε την ευαίσθητη υγεία του… ένα επάγγελμα ωστόσο αρκετά επιβλαβές την εποχή εκείνη λόγω της χρήσης χημικών στο σκοτεινό θάλαμο. Ο Schwarzwald ήταν αυτός που τον σύστησε στον Αμερικανό ποιητή Ezra Pound, ο οποίος με τη σειρά του τον παρέπεμψε στον Man Ray, αναμφισβήτητα τον πιο πρωτοποριακό φωτογράφο της εποχής. Το 1929 Brandt επισκέφτηκε τον Man Ray στο Παρίσι και πέρασε κοντά του τρεις μήνες. Η περίοδος αυτή, αν και σύντομη, υπήρξε θεμελιώδους σημασίας για το έργο του και την πορεία που ακολούθησε, όχι τόσο γιατί ο Ray αφιερώθηκε σε αυτόν ή στην εκπαίδευσή του, όσο γιατί υπήρξε το έναυσμα για την γνωριμία του με έναν εντελώς νέο κόσμο, αυτόν του Σουρεαλισμού.
Στα τέλη της δεκαετίας του ’20 και αρχές της δεκαετίας του ’30 ταξίδεψε σχεδόν σε όλη την Ευρώπη, ενώ το 1931 αποφάσισε να εγκατασταθεί στην δεύτερη πατρίδα του, την Αγγλία, μαζί με την ουγγρικής καταγωγής σύζυγό του. Μετά τον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, ο Brandt έχει αποκτήσει αυτοπεποίθηση ως φωτογράφος και εδραιώνεται μέσα από συνεργασίες με μεγάλα περιοδικά φωτογραφίας. Αν και εργάστηκε ως φωτορεπόρτερ περίπου 15 χρόνια, μέχρι το τέλος του πολέμου, οι φωτογραφίες του στέκονται αδιάφορες απέναντι στην επικαιρότητα. Το νυχτερινό Λονδίνο, εκπρόσωποι όλων των κοινωνικών τάξεων, δρόμοι και σπίτια στην πόλη και την εξοχή, θέματα κοινότυπα, στέκονται απέναντι από τον φακό του Brandt και προκαλούν έκπληξη, όχι με την πρωτοτυπία τους, ούτε επειδή «βγάζουν είδηση», αλλά γιατί μαρτυρούν το χάρισμα του Brandt που τον κάνει να ξεχωρίζει ακόμη και σήμερα. Και το χάρισμα αυτό δεν είναι άλλο από η άνεσή του να ψυχογραφεί, να αντιλαμβάνεται εκείνη την μικρή λεπτομέρεια, στην στάση, στο βλέμμα ενός προσώπου που δεν καταδηλώνεται, ωστόσο χαρακτηρίζει τον απεικονιζόμενο.
Θα εγκαταλείψει οριστικά το φωτορεπορτάζ, το οποίο έκανε κυρίως για βιοποριστικούς λόγους, και μετά το 1945 θα αφοσιωθεί στο πορτραίτο και το γυμνό. Στα δύο αυτά είδη θα ξεχωρίσει ενώ τα γυμνά του παραμένουν αξεπέραστα ακόμη και σήμερα.
Αν με τις φωτογραφίες καθημερινών ανθρώπων της Βρετανίας, ήταν εμφανής η διεισδυτική ματιά του κι ένα πηγαίο ένστικτο απέναντι στους ανθρώπους που φωτογράφιζε, με τα πορτρέτα τα στοιχεία αυτά φτάνουν στο αποκορύφωμα.
Ωστόσο, η χειρουργική ακρίβεια των κάδρων του και η απόλυτα ακριβής και μελετημένη σκηνοθεσία των όσων φωτογραφίζει γίνεται άμεσα αντιληπτή στα γυμνά του. Εδώ ο Brandt, στήνει τις μορφές του, τις παραμορφώνει (χρησιμοποιώντας ευρυγώνιο φακό και ασυνήθιστες γωνίες λήψης με απεριόριστο βάθος πεδίου) εντείνει τις αντιθέσεις τους (contrast) και δημιουργεί φωτογραφίες ξεχωριστές-ύμνους στο γυναικείο γυμνό. Κανένα άλλο είδος δεν εξέφρασε τόσο έκδηλα το πάθος του για τη φόρμα και τον Σουρεαλισμό. Εδώ τα καθημερινά εσωτερικά μετατρέπονται σε σκηνικά που παραπέμπουν στην «Αλίκη στη χώρα των θαυμάτων” που τόσο αγαπούσε. Ονειρικά και παραμυθένια και την ίδια στιγμή εφιαλτικά και απόκοσμα τα γυμνά του μαγνητίζουν τα βλέμματα και την ίδια στιγμή παραμένουν αποστασιοποιημένα.
Ο ίδιος έλεγε ότι όσο απίστευτο κι αν ακούγεται, τα παιδικά του βιβλία ήταν εκείνα που αργότερα τον ενέπνευσαν να γίνει φωτογράφος. “Ο φωτογράφος πρέπει πρώτα να έχει δει το θέμα του, ή κάποια όψη τού θέματός του, σαν κάτι που υπερβαίνει το κοινό” (το συνηθισμένο, the ordinary) και ταυτόχρονα να οικοδομεί μια “ατμόσφαιρα” που για τον Brandt είναι “ένας συνδυασμός στοιχείων που κάνει το θέμα οικείο και συγχρόνως παράξενο”.
cityculture.gr/ γράφει η Γιώτα Χρήστου
