Εις μνήμην Χάρρυ Κλυνν: Ο μάγκας της σάτιρας

Written by

Εις μνήμην Χάρρυ Κλυνν

Ποιος δεν γέλασε με την προσπάθεια εξευρωπαϊσμού του βοσκού Τραμπάκουλα ή τον νεοπλουτισμό του Βασίλη με την γκρι αλεπού στους ώμους ή με τον καταστροφικό Αστυνόμο Μπέκα ή τον πάτερ που παρακολουθούσε τον ποδοσφαιρικό αγώνα κατά τη διάρκεια της θείας Λειτουργίας?

Ποιός δεν χρησιμοποίησε ατάκες στην παρέα του όπως « εσείς πόσους λούτσους φάγατε σήμερα?» ή το « αν δε θέλετε να τον παίρνετε από πίσω, πάρτε του μία πίπα…δώρο» ή ακόμα δε τραγούδησε « μάλακα, πιο μαλακά πες τα τουλάχιστον πιο μαλακά» ή δεν θυμήθηκε σε μέρες αυξημένου νέφους το « δεν είμαι άντρας, γυναίκα είμαι»?

Γκόλφω, Ανδρέας Παπανδρέου, Κωνσταντίνος Καραμανλής, Κύρκος, Σαρτζετάκης, γύφτος, Λατίνος, γυναίκα νοικοκυρά, Χαράλαμπος & Κούλα, ταξιτζής, φορτηγατζής και πόσοι άλλοι ακόμα ενσαρκώθηκαν με τόση επιτυχία από έναν άνθρωπο που υπηρέτησε μέχρι τέλους ένα είδος κωμωδίας τόσο δύσκολο και τόσο απαιτητικό, όπως είναι η σάτιρα.
Καλό σου ταξίδι Χαρρυ….

Χάρρυ Κλυνν Και Απόλλων και Πόντιος

Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη το 1940 και με καταγωγή από τον μαρτυρικό Πόντο, η καριέρα του θα ξεκινήσει όταν η θεά Τύχη το 1958, θα τον σπρώξει τυχαία σε μία βραδιά ταλέντων, την οποία παρακολουθούσε αρχικά ως θεατής και μάλιστα πειρατικά! Από κει και πέρα, ο παρά τρίχα ιατρός δε θα εγκαταλείψει πότε τον τίτλο του καλλιτέχνη, με πρώτη «μεταγραφή» στην Αθήνα και κάποια χρόνια αργότερα με νέα μεταγραφή στην Αμερική και τον Καναδά όπου θα μείνει και θα εργασθεί μία ολόκληρη δεκαετία. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το ’74, θα ασχοληθεί με εμφανίσεις- σημερινού stand up comedy- στις μπουάτ της πρωτεύουσας, ενώ μετά θα έρθουν οι μουσικές θεατρικές παραστάσεις στα μεγάλα θέατρα της εποχής.

Τελικά μάλλον δεν πρέπει να είναι τυχαίο ότι οι χαρισματικοί άνθρωποι έχουν πολύπλευρο ταλέντο. Ο Βασίλης Τριανταφυλλίδης εκτός από την ηθοποιία και την μουσική διατηρούσε και άλλες « σχέσεις» όπως με την συγγραφή και την ζωγραφική. Άλλη μεγάλη του αγάπη- πέρα από την οικογένειά του- υπήρξε και ο Απόλλων Καλαμαριάς.

Γρανίτα από τζατζίκι σερβιρισμένη σε βινύλιο

Την πρώτη φορά που άκουσα δίσκο του Χάρρυ Κλυνν, ήμουν στο σπίτι της ξαδέρφης μου Δήμητρας. Τότε δεν υπήρχε ίντερνετ, ούτε facebook, ούτε άλλα συμπαθή μέσα αποξένωσης. Καθισμένες στο πάτωμα και μασουλώντας γαριδάκια περνούσαμε την ώρα μας, γελώντας με τα σκετσάκια των 45 στροφών. Δε θυμάμαι ποιος δίσκος ήταν…υποψιάζομαι το Natin Fatin αλλά δεν παίρνω και όρκο. Αλλά και στο δρόμο για το χωριό, εκείνες τις ατελείωτες ώρες για να φτάσεις στα Γρεβενά μέσω Καστανιάς κι από κει για την Καλλονή , μία κασέτα του Χάρρυ πάντα έμπαινε στο ραδιόφωνο του αυτοκινήτου για να κάνει το ταξίδι πιο ευχάριστο. Τότε γελούσαμε με τα πικάντικα αστεία, τις αθυροστομίες και τους διάφορους χαρακτήρες.

Χρόνια αργότερα και υπό μία διαφορετική οπτική γωνία, απαλλαγμένη δυστυχώς από την ανεμελιά της νεαρής ηλικίας, έτυχε να ξανακούσω τους δίσκους αυτούς και έπιασα τον εαυτό μου να γελάει το ίδιο όπως και τότε. Μάλλον ένα καλό αστείο είναι σα το παλιό κρασί, ωριμάζει καλύτερα με την πάροδο του χρόνου.

Η σάτιρα του Χάρρυ Κλυνν ήταν και είναι επίκαιρη και αυτό οφείλεται σε δύο λόγους: Πρώτον στα ίδια κακώς κείμενα που ταλανίζουν αυτή την χώρα και δεύτερον στο ταλέντο του καλλιτέχνη. Και εκείνο που ξεχωρίζει το ταλέντο από το μεγάλο ταλέντο είναι η ικανότητα του, να δημιουργήσει ένα έργο που είναι τρομακτικά διαχρονικό και που μέσα από ένα ανάλαφρο αστείο σε φορτώνει με πλάγιο τρόπο βαριές σκέψεις. Άλλωστε αυτός είναι ο στόχος της Τέχνης: να ερεθίζει τη σκέψη.

Tο φαινόμενο που ονομάζεται Χάρρυ Κλυνν

Αυτό το φαινόμενο που ονομάζεται Χάρρυ Κλυνν κατάφερε να αποτυπώσει την εικόνα της ελληνικής κοινωνίας και της ελληνικής πολιτικής πάνω στους μαύρους δακτυλίους του βινυλίου. Επέλεξα μερικά σκετσάκια μέσα από αυτούς τους δίσκους, που μου ξύπνησαν αναμνήσεις και εικόνες του παρελθόντος αλλά και του παρόντος. Πολίτικές κόντρες, ανεπαρκή ιατρική κάλυψη, το τέρας της γραφειοκρατίας, ο νεοπλουτισμός, η φτώχεια και η πολιτική αναξιοπρέπεια, λόγια που στην τελική σφάζουν με το γάντι.

τραγούδι, διάλογος Καραμανλή-Παπανδρέου, Δοξάστε με, 1979

“ …O λαός τρομάζει για μια στιγμή και ζητάει να πάψουν οι τσακωμοί, οι λεβέντες στέκουν και τους ακούν, συμφωνούν και εκείνοι και συζητούν:
– Αντρίκο πάμε να σε κεράσω ένα ποτό.
– Εντάξει. Κέρνα τώρα σύ και θα κεράσω εγώ την άλλη φορά που θα μονομαχήσουμε.
– Κερνάω ένα κρασάκι.
– Όχι κρασί, τεκίλα.
– Μη το συζητάς κρασί θα πιούμε.
– Τεκίλα. Με νερό και παγάκια. Έτσι θέλω κύριε Γκαούτσο Κότσο.
– Άκου, να σου πω Αντρίκο, αυτά που ήξερες να τα ξεχάσεις, εγώ κερνάω εγώ παραγγέλνω. Εμείς εδώ στη Δύση έτσι το έχουμε.
– Τεκίλα.
– Κρασί.
– Τεκίλα
– Κρασί.
– Τεκίλα.
– Τεκίλα. Μα τι λέω? Εντάξει αφού επιμένεις, τεκίλα.
– Κρασί θέλω τώρα.
– Όχι τεκίλα.
– Κρασί.
– Τεκίλα, τεκίλα, τεκίλα.
– Εντάξει ας πιούμε τεκίλα.
– Κρασί, τώρα θέλω να πιεις ταξί.
Τώρα η Σέρες Μάντρες δεν υπάρχει πια. Την έκρυψαν σκόνη και συννεφιά. Μα εγώ υπάρχω και τραγουδώ, τα στραβά του κόσμου όπου τα δω. Γιατί είμαι ένας τρελός και ρέστος καλλιτέχνης.” (Χάρρυ Κλυνν τραγούδι, διάλογος Καραμανλή-Παπανδρέου, Δοξάστε με, 1979)

Έθνος ανάδελφο, 1985

“…Ελλάδα η χώρα του πράσινου ήλιου, του ΠΑΟΚ, της ΑΕΚ, της Καλαμαριάς πατρίδα, θρησκεία, σουβλάκι με πίτα, ντάτσουν, αντίντας και χάνι της Γραβιάς…τσαρούχι, ρόλεξ…με χόντα η Ελλάδα προς τη δόξα τραβά, με μαρξ και ορθοδοξία και με μια ζαμπεκιά, νάτη η Ελλάδα ανάσκελα…” (Χάρρυ Κλυνν τραγούδι από τον δίσκο Μαλακά,πιο μαλακά, 1984).

“- Γιατρέ μου έχω ένα σφάχτη εδώ δεξιά, τι λέτε να είναι?
– Τώρα ότι και να σας πω ψέματα θα είναι, ίσως είναι νεφρά
– Και γιατί να είναι νεφρά?
– Εμ, τότε τι να είναι?
– Να είναι συκώτι.
– Και γιατί να είναι παρακαλώ συκώτι?
– Ε, τότε τι να ‘ναι?
– Να είναι αυτό…σπλήνα.
– Μα γιατί να είναι σπλήνα?
– Εεε, τότε πέστε μου τι θέλετε να είναι?
…………………………………………………..
– Τώρα με τα νέα μέτρα για την υγεία έχετε το δικαίωμα να διαλέξετε εσείς το θάλαμό σας. Λοιπόν, θέλετε θάλαμο με 3 κρεβάτια, με 2 ή με 1?
– Τι να σας πω, βάλτε με 1.
– Πολύ ωραία. Θα θέλατε air condition ή καλολιφέρ?
– Δε με πειράζει το αρκουδίσιον.
………………………………………………………..
– Πάρα πολύ ωραία. Θέλετε έγχρωμη τηλεόραση ή ασπρόμαυρη?
– Έγχρωμη…έγχρωμη.
– Πολύ πολύ ωραία. Βίντεο?
– Βάλε και ένα βίντεο.
– Πάρα, πάρα πολύ ωραία. Μήπως θέλετε και έναν αράπη να σας κάνει αέρα?
– Όχι, όχι αράπη, για το όνομα του Θεού, όχι αράπη.
– Όπως θέλετε, πάντως εμείς τον έχουμε.
………………………………………………………
– Και πότε θα μπω μέσα γιατρέ μου?
……………………………………………………..
– Λοιπόν ελάτε σε 9 μήνες και καλού κακού φέρτε και ένα ράνζτο. (Χάρρυ Κλυνν Έθνος ανάδελφο, 1985)

 

Τίποτα, 1987

“Είμαι που λες αραγμένος στον ακάλυπτο και πίνω το φραπεδάκι μου με τις 36 ζάχαρες, βγαλμένος από την σάουνα ο δικός σου, ε, με το μπλε noir john player special μπουρνάζι και την παντόφλα την γκούτσι τη βελουτέ, 8,5 καφετιά η μία χωρίς το σακουλάκι, και κάτσε καλά ο δικός σου ε…χτυπάει ο όνυχας… και κάτι μάτα, κάτι σάτα, κάτι μπαμ, κάτι μπουμ, κάτι τσικαμπούμ… της ρίχνω το τρίποντο…γουστάρεις να λούσεις με γαρδένιες απόψε τον Γιαννάκη της λέω…»μήπως είναι καλύτερα να έρθω από το σπίτι σας» μου λέει, οι καλοί πάντου χωράνε μωρή της λέω και σε μια ωρίτσα, κλααααατς…μπαίνει πρώτα η γλάστρα με τον κάκτο και μετά η κυρία…Βασίλη λέω ξεκίνα με γκολ από τα αποδυτήρια, «Ξάπλα μωρή χαμούρα στο ντιβάνι» της λέω…να και δυο Τσίβας Ρίγκαλ με στρογγυλά παγάκια… « Έτσι σκέφτεται μόνο ένας φαλλοκράτης» , « ποιος είναι πάλι αυτός μωρή» της λέω « και σε ποιο μαγαζί τραγουδάει να πάμε να του σπάσουμε καμιά χιλιαδίτσα πιάτα…» (Χάρρυ Κλυνν Τίποτα, 1987)

“ Για την έκδοση του πιστοποιητικού γεννήσεως φέρτε μια ληξιαρχική πράξη θανάτου, στεφανοχάρτι της συμπεθέρας του μπατζανάκη του πεθερού της μάνας σου, 16 φωτογραφίες σε όλες τις πόζες, ένα χαρτόσημο των χιλίων, τρία κιλά παϊδάκια, δύο κουτιά νες καφέ, ένα τραπεζομάντιλο καρό, τον σκύλο σας αν έχετε τελοσπάντων και την πάνω μασέλα του παππού σας αν έχετε.” (Χάρρυ Κλυνν Τίποτα, 1987)

Ψαλμωδία, Γρανίτα από τζατζίκι, 1992

“ Ο λαός μας σήμερον, τον επιούσιων ψάχνει. Το φιλέτο απρόσιτων, την τιμή του ποιος την φτάνει. Διότι φιλέτο καλείτο το αντικείμενον από κρέας που μόλις πληροφορηθείς την τιμή του, παραγγέλνεις μακαρονάδα. Φτώχια και άγιος ο Θεός, Κύριε ελέησον, Κύριε ελέησον, ΕΟΚ ελέησον.
Χθες την εσπέραν, εισήλθον ο δύσμοιρος εις σούπερ μάρκετ και προς στιγμήν είχων την εντύπωση ότι ευρίσκομαι σε ιερό ναόν, διότι έβλεπον τους πελάτας να ασπάζονται τα εμπορεύματα εις τας προθήκας και βλέποντας τας τιμάς ανέκραζων σταυροκοπούμενοι: Χριστέ και Απόστολε, Μέγας είσαι Κύριε, βάλε το Άγιο χέρι Σου, γιατί έτσι πως εξελίσσονται τα πράγματα θα ξεχάσουμε πώς θα καταπίνουμε… Τρώμεν κακώς, τρώμεν μετά φόβου…έλεος, έλεος έστω και σπορέλαιο…διότι ανάξιος ο μισθός μας. Ποίος ο μισθός μας?Όπως εξελίχθησαν τα πράματα προτιμότερο θα ήταν να κρατούν αυτοί το μισθό και να δίδουν εις εμάς τις κρατήσεις…” (Χάρρυ Κλυνν ψαλμωδία,Γρανίτα από τζατζίκι, 1992)

The X Klynn files,1997

“ – Καλησπέρα Νονέ
– ……………………….
– Σου ζητώ να ξαναδουλέψω κοντά σου.
– Και τι είναι αυτό που μπορείς να κάνεις για μένα?
– Νονέ, εγώ για χατίρι σου μπορώ να κλέψω, να ληστέψω.
– Τι άλλο?
– Να, να, να καταχραστώ δημόσιο χρήμα, να δώσω δημόσια έργα σε ημετέρους
– Τι άλλο?
– Να χαρίσω τα χρέη στους εφοπλιστές, να πάρω μίζες, να πέσω στη ρεμούλα, να στήσω κομπίνες
– Δε μου λες, συνταξιούχους, αγρότες, ναυτεργάτες δέρνεις?
– Τους γαμώ τη μάνα, Νονέ.
– Σημαίες κατεβάζεις?
– Και τα βρακιά μου κατεβάζω άμα λάχει.
– Από ποδιές πώς πάμε? Φιλάς?
– Μόνο κατουρημένες, Νονέ.
– Με τους Αμερικάνους πώς τα πας?
– Τρεις φορές την ημέρα παίρνω τηλέφωνο και τους λέω ευχαριστώ, Νονέ.
– Με τον σοσιαλισμό τι σχέση έχεις?
– Τίποτα απλή συνωνυμία.
– Μπράβο. Έλα κοντά μου. Καλώς ήλθες στην κυβέρνηση. ( The X Klynn files,1997)

Επίλογος

Ο άνθρωπος που χαρίζει γέλιο στον συνάνθρωπό του, ουσιαστικά χαρίζει μικρές δόσεις αγάπης. Επιτρέψτε μου να αφιερώσω αυτό το αρθράκι στη Δήμητρα και την οικογένειά της. Κουράγιο και δύναμη.

cityculture.gr/ γράφει η Αριστέα Αθ. Βραζιώτη