Από τις αρχές του 19ου αιώνα, επιστήμονες, ή ορθότερα ανήσυχοι μεγαλοαστοί εφευρέτες σε Αγγλία και Γαλλία, προσπαθούν να βρουν έναν τρόπο να αποτυπώσουν τις εικόνες της camera obscura – μακρινού προγόνου της φωτογραφικής μηχανής, σε φωτοευαίσθητη επιφάνεια. Ενώ το 1839, ο Louis Danguerre καθιερώθηκε ως πατέρας της νέας εφεύρεσης παρουσιάζοντας διά στόματος Francois Arago, την ντανγκεροτυπία του (daguerreotype) στη Γαλλική Ακαδημία, ένας άλλος επιστήμονας της εποχής, Άγγλος αυτή τη φορά, ο Henri Fox Talbot (1800-1877), είχε φτάσει στα ίδια επιτεύγματα, ίσως και νωρίτερα από αυτόν. Όπως λέει ο ίδιος: «Αφού είχα αφιερώσει πολύ κόπο και προσοχή στη τελειοποίηση αυτής της εφεύρεσης, και αφού την είχα φέρει, όπως νομίζω, σ’ ένα σημείο που να αξίζει τη προσοχή του επιστημονικού κόσμου, – ακριβώς εκείνη τη στιγμή που είχα δεσμευτεί, να σχεδιάσω μία περιγραφή αυτής, για τη Βασιλική Εταιρία, η ίδια εφεύρεση θα πρέπει να ανακοινωνόταν στη Γαλλία»[1] . Όμως η εφεύρεση του αρνητικού από τον Talbot, το 1835, που επιτρέπει την αναπαραγωγή των καλοτυπιών του (calotypes), όπως τις ονόμασε, του δίνει επάξια το τίτλο του πατέρα της σύγχρονης φωτογραφίας.
Οι αντιδράσεις των Άγγλων καλλιτεχνών δεν υπήρξαν ηπιότερες από αυτές των συγχρόνων τους στη Γαλλία. Αν οι Γάλλοι Ρομαντικοί, υμνούν με τα έργα τους την Φαντασία και καταδικάζουν την φωτογραφία ως ένα μέσο, πεζό και καθαρά τεχνολογικό που ουδεμία σχέση έχει με την διάνοια ή την έμπνευση του καλλιτέχνη, οι Άγγλοι την αποκηρύσσουν μέσω άλλης συλλογιστικής.
Το 1848, ταυτόχρονα με της Σχολή της Barbizon, και ενώ στη Γαλλία μεσουρανεί η τέχνη του Courbet, μία ομάδα Άγγλων καλλιτεχνών θα στραφεί στο ρεαλισμό, με διαφορετικά όμως κίνητρα και στόχους. Πρόκειται για την Αδελφότητα των Προραφαηλιτών, των Millais, Hunt, Rossetti κ.α, οι οποίοι με πρότυπο την Αδελφότητα των Ναζαρινών στοχεύουν σε μία τέχνη, σύγχρονη, αλλά με κάποιο μήνυμα, κάτι το οποίο δεν υπήρχε, κατά την άποψή τους, στις τελευταίους αιώνες.
Η τέχνη έπρεπε να επιστρέψει στη φύση και να αποκηρύξει τις ακαδημαϊκές αρχές, που είχαν τις ρίζες τους στους πρώτους μιμητές του Ραφαήλ. Η τέχνη των Προραφαηλιτών είναι μία τέχνη χριστιανική, με εθνικό χαρακτήρα, που αντλεί τα θέματά της από τη Βίβλο και τη μεσαιωνική λογοτεχνία, συνδυάζοντας ιδεαλιστικά, μυστικιστικά και ρεαλιστικά στοιχεία, σε μία καθαρή, λεπτομερή τεχνική, ελεύθερη από τεχνάσματα [2].
1: Αγνώστου, Jane Morris, 1865, Victoria&Albert Museum, Λονδίνο.
2. D.G.Rossetti, Reverie, 1868, Ashmolean Museum, Οξφόρδη
Για τον Dante Gabriel Rossetti (1828-1882), «ένας καλλιτέχνης, είτε είναι ζωγράφος είτε συγγραφέας, οφείλει να στηρίζεται στον προσδιορισμό και στην έκφραση των προσωπικών του σκέψεων, και να βασίζεται στην απευθείας μελέτη της φύσης, εναρμονισμένος με τις εκδηλώσεις της»[3]. Αναφερόμενος στην απευθείας μελέτη της φύσης, σίγουρα δεν εννοούσε μέσω της φωτογραφίας, την οποία αποκήρυσσαν οι Προραφαηλίτες δια στόματος του J. Ruskin. Η ομοιότητα , ωστόσο, ανάμεσα στις φωτογραφίες ενός αγνώστου φωτογράφου της εποχής (εικ. 1) και τις μορφές των έργων του (εικ. 2,3), δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας σχετικά με τη χρησιμοποίηση του μέσου από τον καλλιτέχνη, όπως έκανε λίγο νωρίτερα και ο Delacroix στη Γαλλία.
cityculture.gr/ γράφει η Γιώτα Χρήστου
3: D.G.Rossetti, Beata Beatrix, 1863, Tate Gallery, Λονδίνο.
[1] Warner Marien M., Photography – A Cultural History, Laurence King Publishers, London, 2002, p. 17.
[2] Χαραλαμπίδης Α., Η Τέχνη του 20ου αιώνα, τ.Ι, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, σ.23.
[3] Rose A., Pre-Raphaerites, Phaidon, London, 1992, p. 5-6.
Διαβάστε ακόμα:
1. ΟΙ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΣΤΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΟΥ 19ΟΥ ΑΙΩΝΑ: Η ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΡΟΜΑΝΤΙΚΩΝ