Ηρθε στα μέρη μας μια ετερόκλιτη παράσταση με πολλές καινοτομίες, αλλά και δυσνόητες προσεγγίσεις της αρχαίας κωμωδίας. Για πρώτη φορά είδαμε ένα ηλεκτρονικά προβαλλόμενο και διαρκώς μεταβαλόμενο σκηνικό επί του ΕΔΑΦΟΥΣ (με προβολές από ψηλά) ! ΄Ετσι αναρωτηθήκαμε αν οι καθήμενοι στις 2 πρώτες σειρές θεατές είδαν καθόλου αυτό το σκηνικό (ομολογουμένως ευφάνταστο και πολυποίκιλο) μια και αυτό απλωνόταν σε όλη την ορχήστρα με υπέροχα χρώματα και σχήματα -άσχετα, βεβαίως με την όλη υπόθεση του έργου. Για να πετύχουν αυτό το κατασκεύασμα (projection mapping : Στάθης Μήτσιος) οι τεχνικοί τοποθέτησαν 2 μεγάλους προβολείς στο τελευταίο διάζωμα, ενώ βρήκαν τον τρόπο ώστε οι εικόνες να καλύπτουν ομοιόμορφα όλη την επιφάνεια της ορχήστρας, καίτοι η γωνία υπό την οποία γινόταν οι προβολές αυτές δεν το επέτρεπαν. Αναρωτιόμαστε μόνο αν το ίδιο οπτικό-ηλεκτρονικό εύρημα θα μπορούσε να δώσει αποτέλεσμα σε θέατρα που οι σειρές των θεατών δεν έχουν κλίση ή αυτή είναι χαμηλή.
Το κυρίαρχο στοιχείο της παράστασης δεν ήταν η παρουσία του Τζίμη Πανούση αλλά η μουσική επένδυση του Νίκου Κυπουργού που έδωσε μια παράξενη διάσταση στο όλο εγχείρημα : ακούσαμε κυρίως μια ….όπερα, όπου το μεγαλύτερο μέρος του κειμένου απεδίδετο (χωρίς λόγο και αιτία) μουσικά και μάλιστα σε ένα ιδιαίτερα βαρύ και χαμηλών τόνων ύφος (λιμπρέτο του Δημοσθένη Παπαμάρκου). Κι αν ο Πανούσης έχει κάποια καλή φωνή, αυτή δεν μπόρεσε να φτάσει στα επίπεδα αυτής της σχεδόν όπερας, θα λέγαμε μάλιστα πως τα δυο τους (φωνή Τζίμη-όπερα) δεν προσεγγίσθηκαν καθόλου. Την “παρτίδα” έσωσαν μερικοί ηθοποιοί που ήρθαν μάλλον από την Λυρική Σκηνή και διαθέτουν τα φόντα να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις του είδους που θέλησε ο Κυπουργός.
Η πρόταση στον Πανούση να υποδυθεί τον Τρυγαίο ήταν έξυπνη, έστω και αν αυτή υπέκρυπτε μια προσπάθεια να προσελκύσει μια άλλη κατηγορία του κοινού σε ένα είδος που ίσως το κοινό αυτό να μην πήγαινε να δει. ΄Ισως, αντιθέτως, ακόμη και οι γνώστες του Αριστοφάνη να ενοχλήθηκαν από αυτόν το συνδυασμό και να μην πήγαν (δηλ. να δουν Πανούση στο αρχαίο δράμα) : το θέατρο ήταν αρκετά άδειο σε σχέση με άλλες φετινές παραστάσεις). Ο ίδιος δεν απέδωσε όσα θα έπρεπε και όπως τον ξέρουμε από τις δικές του μουσικές παραστάσεις, ίσως να εγκλωβίστηκε από τις προσταγές της σκηνοθεσίας ή από την δήθεν σεμνοτυφία του πρώτου Εθνικού θεατρικού μας Οργανισμού (που όμως επέτρεψε να ακουσθούν οι πιο πρόστυχες λέξεις του ελληνικού λεξιλόγιου, όταν μέχρι πριν λίγα χρόνια αυτές ήταν απαγορευμένες λόγω …κύρους του Οργανισμού αυτού). Ο Τζιμάκος δεν διακρίνεται για την σωματική ευλυγισία του επί σκηνής, έτσι και εδώ ήταν άκαμπτος σωματικά, ίσως να φταίει και η ηλικία του….
Ο σκηνοθέτης έβαλε τον μουσικό Γιώργο Πέτρου να διευθύνει μια ολιγομελή (πλην μελωδικότατη) ορχήστρα από 3 διαφορετικά σημεία της σκηνής (πρωτότυπο ότι ο ίδιος διηύθυνε και τον χορό ως χορωδούς), αλλά σκεφτήκαμε πως η ύπαρξή του ήταν ένα ακόμη σκηνοθετικό εύρημα, μια και μετά από τόσες πρόβες η παρουσία του ήταν περιττή.
Το κείμενο του Αριστοφάνη εδώ δεν απετέλεσε την βάση για να αποδοθούν τα νοήματα του αρχαίου μας κωμωδιογράφου, αλλά απλά ένα πρόσχημα για να γίνουν τα μύρια όσα σκηνικά ευρήματα βρήκε ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Αρβανιτάκης. Ομολογουμένως η ίδια σκηνοθεσία (με όλα τα ευρήματα που περιείχε) θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε οιαδήποτε άλλη κωμωδία του ίδιου συγγραφέα αλλά και άλλων, ακόμη και σύγχρονων.
Ούτε και τα κοστούμια της Ελένης Μανωλοπούλου ήταν ομοιογενή με τα υπόλοιπα στοιχεία της παράστασης. Εδώ είδαμε ένα χωρίς δραματουργικό νόημα κοντράστ άσπρου-μαύρου, αλλά και ανούσιο κοντράστ μερικών κοστουμιών με όλα τα υπόλοιπα (π.χ. κοστούμι της “Ειρήνης” σε σχέση με τα κοστούμια του χορού). Ο δε χορός θύμιζε σπερματοζωάρια του Γούντυ Αλλεν (ταινία : Τα πάντα γύρω από το σεξ) και όχι τον γνωστό αριστοφανικό χορό !
Το κοινό δυστυχώς γελούσε σε κάθε λέξη που είχε σχέση με γενετήσιες ορμές και ανθρώπινα περιττώματα. Πότε θα εκπαιδευτούμε ώστε να γελάμε βάσει καλού χιούμορ, αλλά και πότε οι μεταφραστές των κειμένων θα βασίζουν τα λεκτικά τους ευρήματα σε λέξεις όχι όπως οι προαναφερθείσες ;
Οι χορογραφίες της Σεσίλ Μικρούτσικου έμοιαζαν μάλλον με ασκήσεις γυμναστικής ή σούπερ πρωτοποριακή κινησιολογία επιπέδου Φεστιβάλ Καλαμάτας, όμως κι αυτές βρέθηκαν σε πλήρη δυσαρμονία με την όλη σκηνοθετική προσέγγιση του κειμένου.
Είπαμε να ανανεώνεται σταδιακά το αρχαίο δράμα και να μην μένουμε στα τετριμμένα των παραστάσεων προηγούμενων δεκαετιών, αλλά όχι και να μην καταλαβαίνουμε τα νοήματα του κειμένου !…
Μας έκανε εντύπωση ότι -λόγω των πολλών καινοτομιών- οι θεατές δεν κατάλαβαν το πότε ακριβώς τελείωσε το έργο και ότι χρειάστηκε να πει την λέξη “τελείωσε” ο πρωταγωνιστής Πανούσης ακριβώς στο τέλος.
Ανησυχούμε ότι σε 10 με 20 χρόνια οι παραστάσεις αρχαίου δράματος θα γίνουν πιο πρωτοποριακές, άρα πιο δυσνόητες για το ευρύ κοινό…. Θα τις αντέχει και θα τις καταλαβαίνει ο πολύς κόσμος που διψάει για μια απλή διασκέδαση τα ζεστά καλοκαιρινά βράδια ;
cityculture.gr/ γράφει ο Σταμάτης Γαργαλιάνος