Ένας από τους καλύτερους Βούλγαρους γλύπτες της νέας γενιάς, που συναντήσαμε στο συμπόσιο της Greek Marble Initiative που λαμβάνει χώρα στις εγκαταστάσεις του Myrό Antiques House στην Σουρωτή Θεσσαλονίκης. Πλήρες βιογραφικό του θα βρείτε στην σελίδα www.myro.gr.
Που επικεντρώνονται οι αναζητήσεις σας στην Τέχνη; Η αντίληψη του έργου μου είναι κονστρουκτιβιστική: “παίζω” με την ιδέα της κατασκευής, ως απεικόνισης της στιγμής στο χώρο. Τα έργα μου των τελευταίων 7 ετών ξεκίνησαν από την ιδέα αυτή. Άρχισα με ένα πείραμα: έβαλα σε ένα μπαλόνι σε μπαλάκια του πινγκ πονγκ, και στην συνέχεια το άδειασα από αέρα. Αυτό έδωσε στα μπαλάκια μία σύνδεση, προκαλώντας μια φόρμα απεικονιστική της ρευστότητας, των σχέσεων που έδεναν τις φόρμες στον ίδιο χώρο αλλά και αυτή την ίδια την κίνηση τους. Έτσι τα αντικείμενα -στην προκειμένη περίπτωση οι μπάλες- συνδέθηκαν και έφτιαξαν μια κατασκευή, η οποία απεικονίζει την σύνδεση και όχι μόνο το αντικείμενο. Αρχικά έκανα κάποιες λίγες εγκαταστάσεις επεξεργαζόμενος αυτή την έννοια, και εκτύπωσα κάποια από τα έργα μου σε ποικίλες διαστάσεις. Στην διάρκεια της πειραματικής αυτής περιόδου με επηρέασε σημαντικά η γνώμη των φίλων μου. Θυμάμαι πως όταν έβλεπαν τις εγκαταστάσεις μου σχολίαζαν συχνά ότι αυτές έμοιαζαν με ζωντανά πλάσματα, όπως μυρμήγκια ή περίεργα μικρόβια. Μου άρεσε η ιδέα ότι ένα γεωμετρικό σχήμα μπορούσε να πάρει ζωή: καλύπτει τις αναζητήσεις μου από την γλυπτική. Δείχνω πώς μια άψυχη φόρμα μπορεί να αποκτήσει ζωή, περαιτέρω πως η σύνδεση της είναι αυτή που την οδηγεί εκεί.
Θα λέγατε ότι η γλυπτική με παραδοσιακά υλικά όπως το μάρμαρο είναι σε άνοδο ή σε παρακμή; Πολλοί υποστηρίζουν ότι τείνει να αντικατασταθεί από κατασκευές και εγκαταστάσεις… Μου δίνεται η εντύπωση από τις συζητήσεις μου με γλύπτες από όλον τον κόσμο ότι η γλυπτική αγκαλιάζεται διεθνώς. Ίσως βεβαίως κανείς πρέπει να την προσεγγίσει πολλαπλώς, ώστε αυτή να αποτελέσει μοναδική επαγγελματική δραστηριότητα. Για παράδειγμα, ασκώ την γλυπτική ως μοναδικό μου επάγγελμα εδώ και 15 χρόνια. Εργάζομαι και με αναθέσεις ή παραγγελίες, συνεργάζομαι με γκαλερί ανά τον κόσμο και παράλληλα δεν χάνω την ευκαιρία να συμμετέχω τουλάχιστον σε τρία συμπόσια ετησίως, συχνά και σε περισσότερα. Θα πρέπει να έχει κανείς τα μάτια του ανοικτά για ευκαιρίες και νέες εμπειρίες, αλλά αυτό είναι μάλλον το ευχάριστο και εποικοδομητικό μέρος του τρόπου ζωής μας.
Έχετε συμμετάσχει σε πολλά συμπόσια… Ποιά είναι η εμπειρία σας από αυτά; Τα συμπόσια προσφέρουν τον καλύτερο τρόπο προσωπικής εξέλιξης, αφού συναντάς ενδιαφέροντες καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο. Δεν πρόκειται απλά για να μια ανταλλαγή γνώσεων αλλά για μια εμπειρία που δεν μπορεί να αντικατασταθεί από οποιαδήποτε άλλη. Ακόμα και ο ομαδικός τρόπος ζωής, οι παρέες που δημιουργούνται και τα αστεία που λέγονται είναι σημαντικό μέρος αυτής της ολοκληρωμένης εμπειρίας, διότι, δεν πρόκειται απλώς για ανταλλαγή γνώσεων και εμπειρίας επί των υλικών ή των μεθόδων, αλλά για την επαφή ανθρώπων από πολύ διαφορετικές κουλτούρες. Είναι περισσότερο ζήτημα προσωπικής παρά καλλιτεχνικής εξέλιξης.
Αντλώντας από την διεθνή εμπειρία σας σε ποιο μέρος του κόσμου θα λέγατε ότι γνωρίζει ευρύτερη αποδοχή η γλυπτική; Αδιαμφισβήτητα στην Κίνα, όπου υπάρχει ζήτηση για γλύπτες από όλο τον κόσμο, ιδίως μάλιστα από την Ευρώπη. Δεν υπάρχει πλατεία ακόμα και στα μικρότερα μέρη που να μην φιλοξενεί ένα γλυπτό. Και οι Κινέζοι εκτιμούν και σέβονται πολύ την γλυπτική. Ως τώρα είχα την ευκαιρία να εργαστώ στην Κίνα τέσσερις φορές. Τα γλυπτά που ζητούν είναι εντελώς σύγχρονα και επιζητούν την προσωπική σφραγίδα του κάθε καλλιτέχνη.
Ποιο είναι η γνώμη σας για τα σύγχρονα μέσα χάραξης και γλυπτικής; Σε επίπεδο εργαλείου κάθε τεχνολογική εξέλιξη είναι καλή. Ακούμε πάνω από 25 χρόνια ότι μηχανικά ή ηλεκτρονικά μέσα θα αντικαταστήσουν τον γλύπτη, αλλά η αλήθεια είναι ότι μετά την εμπειρία μου όλα αυτά τα χρόνια δεν ανησυχώ καθόλου, όπως μου συνέβαινε στα νεανικά μου. Πέρα από το γεγονός ότι η χρήση αυτών των μηχανημάτων είναι προς ώρας εξαιρετικά ακριβή, ποτέ ένα μηχάνημα δεν θα είναι σε θέση να ολοκληρώσει ένα γλυπτό όπως το χέρι του δημιουργού.
Τι θα κουβαλάτε στις αποσκευές σας φεύγοντας από το συμπόσιο της GreekMarbleInitiative; Σίγουρα μια πολύ θετική εμπειρία και ένα όμορφο καλοκαίρι, ένα εποικοδομητικό συμπόσιο και την επαφή με αξιόλογους ανθρώπους.
Τι θα συμβουλεύατε έναν νέο γλύπτη που τώρα ξεκινά; Πριν από 5 χρόνια με κάλεσαν στο πανεπιστήμιο της Σόφιας να δώσω σειρά διαλέξεων σε νεαρούς γλύπτες. Διέκρινα μία διαφορά από την δική μας γενιά που νωρίτερα δεν είχα δει. Πριν από 20 χρόνια, όταν ήμουν στην ηλικία τους δεν είχαμε internet, facebook, δεν είχαμε πρόσβαση σε τόσες πολλές εικόνα, σε τόση πληροφορία. Αν θέλαμε να δούμε με τι μοιάζει η τέχνη σε άλλα μέρη του κόσμου, έπρεπε να περνάμε τις ημέρες μας σκυμμένοι πάνω από βιβλία σε βιβλιοθήκες, να εικάζουμε τον όγκο από μια εικόνα, να ερευνούμε για να βρούμε. Δεχόμενος ερωτήσεις στην διάρκεια της εργασίας μου στο πανεπιστήμιο, στο πλαίσιο διαλέξεων ή στα μαθήματα, κατάλαβα ότι οι φοιτητές μου προσπαθούσαν να με χρησιμοποιήσουν με έναν ανοίκειο και αναπάντεχο τρόπο. Περίμεναν ότι θα αντικαθιστούσα το internetκαι την πληθώρα της πληροφορίας που προσφέρουν τα νέα Μέσα. Αν θα έπρεπε να δώσω μία συμβουλή προς έναν νέο καλλιτέχνη λοιπόν θα ήταν να τρέχει λιγότερο. Να αντιληφθεί ότι η τέχνη είναι τρόπος ζωής και η γνώση της αποκρυστάλλωση της εμπειρίας του. Ίσως κατά βάθος λέγοντας κάτι τέτοιο να δείχνω ότι δεν μπορώ να κατανοήσω επαρκώς τους νεότερους καλλιτέχνες. Ποιος ξέρει; Ίσως η ιδιαιτερότητα αυτής της γενιάς είναι η διαχείριση μεγάλου όγκου πληροφορίας. Ωστόσο πιστεύω ότι για να γίνεις καλλιτέχνης πρέπει να μάθεις να περιμένεις και να δίνεις βάρος στη βιωματική απόκτηση της γνώσης. Στην γλυπτική χρειάζεται να επενδύσεις χρόνο.
Συνέντευξη στον Σωτήρη Ζήκο