Καταραμένοι ποιητές

Written by

kataramenoi poiites

Η γέννηση του όρου καταραμένοι ποιητές

Ο όρος καταραμένοι ποιητές ή αλλιώς γαλλιστί Les poetes maudits ειπώθηκε από τον Alfred Vigny. Αυτό πρωτοσυνέβη στο λογοτεχνικό του έργο Stello ως προσδιορισμός μιας γενικής υπόστασης των ποιητών μέσα στον κόσμο.  Ωστόσο ήταν ο Πολ Βερλαίν αυτός που «εδραίωσε» τον χαρακτηρισμό, εκδίδοντας το 1888 στον φίλο του Vanier το βιβλίο Les poetes Maudits.

Επρόκειτο για μία συλλογή ποιημάτων- με σχόλια του Verlaine- από έξι ποιητές: Tristan Corbiere, Arthur Rimbaud, Stephan Mallarme, Marceline Desbordes, Villers de l’isle-Adam. To έκτο όνομα, ο Pauvre Lelian, παρουσιάζει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον καθώς δεν ήταν άλλος από τον ίδιο τον Verlaine. Αυτοτοποθετήκε ανάμεσα στους καταραμένους ποιητές με αυτό τον έξυπνο αναγραμματισμό του ονόματός του.

Είναι βέβαιο ότι με την πάροδο του χρόνου και τις σχετικές πανεπιστημιακές μελέτες, ο αρχικός αριθμός των μελών αυτής της «ομάδος» αυξήθηκε. Δεν περιορίστηκε μόνο σε ποιητές του 19ου αιώνα ή σε ποιητές με γαλλική εθνικότητα. Επί παραδείγματι, ο ποιητής του 15ου αιώνα, Φρανσουά Βιγιόν, θεωρείτε ο πρώτος από τους καταραμένους ποιητές της γαλλικής λογοτεχνίας ενώ ο Charles Baudelaire ταυτίστηκε ιδιαίτερα με τον όρο. Από την ρώσικη λογοτεχνία έχουμε τον Vladimir Mayakovski. Από την αγγλική λογοτεχνία τον Thomas Chatterton. Από την ελληνική λογοτεχνία τον Κώστα Καρυωτάκη κλπ.

Η κατάρα

Ποιο όμως είναι αυτό το ξόρκι που πέφτει πάνω σε κάποιον ποιητή και τον προσδιορίζει για την υπόλοιπη αιωνιότητα ως «καταραμένο»?
Εν πρώτοις θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ένα δύο πραγματάκια: Καθώς υφίσταται ένα ποσοστό από «καταραμένους» οι οποίοι έχουν διαπράξει αυτοχειρία. Αυτό όμως δεν αποτελεί έναν γενικό κανόνα, ότι όποιος ποιητής έχει αυτοκτονήσει, κατατάσσεται αυτόματα σε αυτή την κατηγορία. Επίσης δεν είναι κανόνας ότι όλοι οι καταραμένοι ποιητές κατά τη διάρκεια της δημιουργικότητάς τους βρίσκονταν πλήρως παραγκωνισμένοι από τους λογοτεχνικούς κύκλους της εποχής τους και ανακαλύφθηκαν ξαφνικά μετά το θάνατό τους. Π.χ. οι Γάλλοι Παρνασσιστές- ένας αρκετά ισχυρός λογοτεχνικός κύκλος- είχαν αγκαλιάσει αρχικά την ποίηση του Verlaine. Ασχέτως με το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα αργότερα.
Κατά προσωπική εκτίμηση, για να φτιάξεις το ξόρκι της κατάρας θα πρέπει να ρίξεις μέσα στη χάλκινη χύτρα της ποίησης μία δόση Μοίρας, μία δόση απομόνωσης, δύο δόσεις αντισυμβατικότητας και δύο δόσεις ποιητικής δημιουργίας.

Καταραμένοι ποιητές  – Μοίρα & Ποίηση

Η προσωπική και «επαγγελματική» ζωή των poetes maudits δεν ήταν στρωμένη ποτέ με ροδοπέταλα. Περιβάλλονται από προσωπικά πάθη.  Αλκοόλ, ουσίες, απαγορευμένους ή ατελέσφορους έρωτες, παραβατικές ενέργειες, τζόγος κλπ.

Η ιδιοσυγκρασία τους κινείτε μεταξύ ιδιοφυΐας – σχιζοφρένειας. Ο χαρακτήρας τους έχει σε διπλό βαθμό όλα τα στοιχεία (αρνητικά και θετικά) που διαθέτει μία καλλιτεχνική φύση. Από την άλλη πλευρά, η ποίηση που δρα σαν ισχυρός καταλύτης σε όλη τη ζωή τους – περισσότερο και από τα όποια πάθη τους ή τον χαρακτήρα τους- δεν λειτουργεί μονάχα ως μέσο έκφρασης των προσωπικών τους ατυχιών.

Γίνεται το λάβαρο της δικής τους επανάστασης τόσο απέναντι στα ποιητικά πρότυπα της εποχής τους όσο και στα κοινωνικοπολιτικά. Την μία στιγμή προσπαθούν σκληρά να αναγνωριστεί το ταλέντο τους. Και την επόμενη στιγμή αισθάνονται τη μοίρα των ποιητών για την οποία είχε μιλήσει ο A.Vigny.

Ο Μπωντλαίρ μας λέει στο πεζό του ποίημα Η μοναξιά: “Δεν απαιτώ από τον εκδότη μου τις θαρραλέες αρετές του Κρούσου, αλλά ζητώ να μην απαγγέλλει κατηγορίες εναντίον αυτών που είναι ερωτευμένοι με τη μοναξιά και το μυστήριο…Επιθυμώ πάνω από όλα να με αφήσει ο καταραμένος εκδότης μου να ευχαριστιέμαι όπως θέλω”.

H ποίηση επηρεάζει τη ζωή τους, η ζωή τους επηρεάζει την ποίηση τους η οποία είναι πιο προοδευτική από την κοινωνία τους. Αποτέλεσμα να αφορίζουν και να αφορίζονται. Και ακολουθούν η απογοήτευση για έναν κόσμο (τον απλό κόσμο ή τον λογοτεχνικό) που δεν μπορεί να κατανοήσει τα μηνύματα των λέξεών τους.  Οι αμφιβολίες για το ταλέντο τους, η μοναξιά, η «επαγγελματική» περιθωριοποίηση και ένα έμμεσο ή άμεσο τέλος.

Αφιέρωμα Καταραμένοι ποιητές

Στα επόμενα άρθρα που θα ακολουθήσουν, θα προσπαθήσουμε να εξερευνήσουμε την ζωή αυτών των «αστέρων» παγκοσμίου φήμης. Ένα αφιέρωμα μέσα από διάφορες πηγές αλλά και μέσα από τους στίχους τους: Francois Villon, Σαρλ Μπωντλαίρ, Arthur Rimbaud, Πολ Βερλαίν, Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι. Και τους Έλληνες:  Κώστας Καρυωτάκης, Ναπολέων Λαπαθιώτης, Πηνελόπη Δέλτα κα.

cityculture.gr/ γράφει η Αριστέα Αθ. Βραζιώτη