«Ο μεγαλύτερος εχθρός μας είναι ο εαυτός μας» είναι ένα από τα πολύ γνωστά αποφθέγματα του Ντίκενς.
Οι Μεγάλες Προσδοκίες είναι ένα από τα καλύτερα μυθιστορήματα του μεγάλου Άγγλου μυθιστοριογράφου Τσαρλς Ντίκενς. Ο Ντίκενς θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους Άγγλους πεζογράφους του 19ου αιώνα. Γιος του Τζον Ντίκενς, δημοσίου υπαλλήλου, ο οποίος εξαιτίας των χρεών του κατέληξε στη φυλακή, γεγονός που σημάδεψε τον Ντίκενς. Σε ηλικία 15 χρονών διακόπτει το σχολείο και δουλεύει σε εργοστάσιο βερνικιών για να βοηθήσει την οικογένειά του με τα χρέη που είχαν. Μια κληρονομιά τον βγάζει από τη φυλακή και δουλεύει ως βοηθός δικηγόρος-δουλειά που δεν του αρέσει- και αργότερα ως ανταποκριτής εφημερίδας. Συγχρόνως γράφει διηγήματα και δημοσιεύει τα μυθιστορήματά του σε συνέχειες. Τα έργα του Όλιβερ Τουίστ, Δαυίδ Κόπερφιλντ, Χριστουγεννιάτικα Διηγήματα, είναι έργα κλασικά πλέον, πολυδιαβασμένα και πολυαγαπημένα.
Η προσωπική του ζωή, οι στερήσεις, η παιδική εργασία, η φυλάκιση του πατέρα του σημάδεψαν τη ζωή του, επηρέασαν βέβαια το συγγραφικό του έργο και αποτέλεσαν πλούσιο υλικό για την έμπνευσή του. Ο Ντίκενς στα έργα του αγωνίστηκε ενάντια στις κοινωνικές διακρίσεις, ενάντια στη φτώχεια και την εξαθλίωση που αυτή επιφέρει και παρουσίασε τη ζωή της βικτοριανής Αγγλίας με γλαφυρότητα και οξυδέρκεια όπως ανάλογα έκαναν στα έργα τους οι κλασικοί Ουγκώ και Ντοστογιέφσκι για τις κοινωνίες της δικής τους χώρας.
Το εγχείρημα της μεταφοράς τέτοιων έργων στην οθόνη, είναι ιδιαίτερα δύσκολο, ιδίως, όταν είναι και τόσο εκτεταμένα. Το βιβλίο έχει μεταφερθεί βέβαια στην οθόνη, μικρή και μεγάλη, πολλές φορές. Η πρώτη προσαρμογή ήταν το 1934 από τον Στιούαρτ Γουόερ ενώ πολύ καλή ήταν η μεταφορά του το 1946 από τον Ντέιβιντ Λιν και εξαιρετικό καστ ηθοποιών.
Ο σκηνοθέτης Μάικ Νιούελ (Χάρι Πότερ, Τέσσερις γάμοι και μια κηδεία, Το κύπελλο της φωτιάς) έκανε μια σημαντική προσπάθεια με τη μεταφορά αυτή αλλά μάλλον παρέμεινε ως «Μεγάλες Προσδοκίες» και αυτή ως και ο τίτλος του έργου. Όχι ότι δεν θα το δείτε ευχάριστα. Θα το παρακολουθήσετε όμως σαν ένα ωραίο παραμύθι. Μάλιστα στο πρώτο μέρος του έργου, η αίσθηση αυτή είναι περισσότερο έντονη. Εκείνο που δεν κατάφερε να δώσει ο σκηνοθέτης είναι ζωή στους χαρακτήρες που έμειναν άνευροι και χωρίς να πείθουν.
Το θέμα είναι λίγο πολύ γνωστό. Ο ορφανός Πιπ (Τζέρεμι Ίρβιν) μεγαλώνει με την σκληρή αδελφή του και τον σιδηρουργό άντρα της σε μια επαρχία της Αγγλίας. Εκεί θα βοηθήσει έναν κατάδικο προσφέροντάς του φαγητό. Λίγο αργότερα πηγαίνει στο σπίτι της εκκεντρικής Μις Χάβισαμ (Έλενα Μπόναμ Κάρτερ) για να κάνει παρέα στην προστατευόμενη της Εστέλα ( Έλενα Μπάρλου). Ο Πιπ ερωτεύεται την ψυχρή και ακατάδεκτη Εστέλα αλλά απομακρύνεται από τον πύργο. Χρόνια αργότερα θα γίνει αποδοχέας μιας κληρονομιάς από έναν άγνωστο ευεργέτη, η οποία θα του επιτρέψει να πάει στο Λονδίνο και να πραγματοποιήσει το όνειρό του, δηλαδή να ξεφύγει από τη φτώχεια και τη μιζέρια της απομονωμένης επαρχίας και του κοινωνικά απαξιωμένου επαγγέλματος του σιδηρουργού. Στο Λονδίνο έρχεται κοντά στον έρωτά του, την Εστέλα, ώσπου θα μάθει ποιος είναι ο ευεργέτης του, που δεν είναι άλλος από τον παλιό κατάδικο.
Στη διάρκεια της ζωής του στο Λονδίνο παρακολουθούμε την μεταμόρφωση του Πιπ από ένα απλοϊκό, καλοσυνάτο αγόρι σε έναν νέο που προσπαθεί να μιμηθεί την τάξη των ευγενών, που μεγαλοπιάνεται υποδυόμενος κάτι που δεν είναι. Είσοδος σε λέσχες, παρέες με “ανώτερη” τάξη, σπίτια μεγάλα, ακριβά εστιατόρια και συνήθειες. Τον ενοχλεί η παρουσία του πρώην πολύ καλού του φίλου, με τον οποίο μεγάλωσε μαζί, του Τζόε, άνδρα της αδελφής του καθώς ο Τζόε δεν μπορεί ν’ ανταποκριθεί στους κανόνες της «καλής» κοινωνίας. Σοκάρεται όταν μαθαίνει ποιος είναι ο ευεργέτης του. Όλα αυτά του θυμίζουν την παλιά ζωή του στην οποία δεν θέλει να ξαναγυρίσει.
Το μοτίβο και το στόρυ είναι γνωστό αλλά ο Ντίκενς είναι μάστορας στο είδος αυτό του ανεβάσματος από τη φτώχεια σε έναν άλλο υποθετικά λαμπερό κόσμο που σε διαβρώνει χωρίς καν να το καταλάβεις ιδιαίτερα μάλιστα όταν δεν έχεις στέρεες βάσεις. Τις ψυχολογικές αυτές διακυμάνσεις των ηρώων ο Ντίκενς στα βιβλία του τις αναλύει με οξυδέρκεια έχοντας ως βάση και τα δικά του βιώματα. Ο σκηνοθέτης δεν μπορεί να το πραγματοποιήσει με επιτυχία, όπως είπαμε και μένε σε ένα επιδερμικό ξύσιμο του έργου του Ντίκενς.
Το καστ είναι πολύ καλό. Εξαιρετική είναι η ερμηνεία της Μις Χάβισαμ από την Έλενα Μπόναμ Κάρτερ αλλά και όλες οι σκηνές με την ίδια που διαδραματίζονται μέσα στον πύργο έχουν θεατρική και μαγική ατμόσφαιρα (η θητεία του σκηνοθέτη στον Χάρι Πότερ τον ακολουθεί). Η Μις Χάβισαμ μισότρελη από έναν έρωτα, που την πρόδωσε λίγο πριν τον γάμο της, περιφέρεται στα σκοτεινά δωμάτια του πύργου ντυμένη νύφη ενώ το νυφικό τραπέζι παραμένει αραχνιασμένο και γεμάτο ποντίκια. Δικό της δημιούργημα η Εστέλα, που την μεγάλωσε να είναι άκαρδη και σκληρή ώστε να μπορέσει να πάρει την εκδίκησή της μέσω αυτής για όλους τους άνδρες. Την Έλενα Μπόναμ Κάρτερ την είχαμε ξεχωρίσει και για την ερμηνεία της την ίδια χρονιά και στο Miserables. Η Χόλιντεϊ Γκρέιντζερ, υποδύεται την πολύ όμορφη μα σκληρή Εστέλα, η οποία εκτός από την ομορφιά της δεν καταφέρνει να πείσει ούτε ως σκληρή ούτε ως μετανοούσα.
Ο Τζέρεμι Ίρβιν στον ρόλο του Πιπ δεν τα πολυκαταφέρνει και δεν είναι καθόλου πειστικός. Μας άρεσε περισσότερο στην παιδική του ηλικία. Ο νεαρός ηθοποιός ήταν ο πρωταγωνιστής στην ταινία Στίβεν Σπίλμπεργκ «War Horse». Πάρα πολύ καλός είναι ο Τζόε, ο καλοκάγαθος άνδρας της αδελφής του, τον οποίο υποδύεται ο Τζέισον Φλέμινγκ. Είναι ο πιο άρτιος χαρακτήρας σε όλη την ταινία.
Εξαιρετικός στην ερμηνεία του o δύο φορές υποψήφιος για Όσκαρ και βραβευμένος με BAFTA, Ρέιφ Φάινς, στον ρόλο του Μάγκουιτς, του κατάδικου ευεργέτη του Πιπ. Προερχόμενος από τη μεγάλη των Άγγλων σχολή έχει με την σαιξπηρική του παιδεία ερμηνεύσει ρόλους σε ταινίες όπως η Λίστα του Σίντλερ, ο Άγγλος Ασθενής αλλά και Χάρι Πότερ. Και εδώ δείχνει τις μεγάλες ερμηνευτικές ικανότητές του αλλά δεν βοηθιέται σκηνοθετικά και σεναριακά.
Η εικόνα στις εξοχές της Αγγλίας, ή μάλλον στα έλη της είναι πολύ λυρική και ατμοσφαιρική αλλά πάσχει όταν ζουμάρει στις σκηνές του Λονδίνου καθώς δεν μπορεί να αποδώσει το ζοφερό κλίμα της εποχής (φωτογραφία Τζον Μάθιεσον). Εξαιρετικά τα κοστούμια της Μπεατρίξ Αρούνα Πάζτορ
Μεγάλες Προσδοκίες
Σκηνοθέτης: Μάικ Νιούελ
Παίζουν: Ρέιφ Φανς, Τζέρεμι Ίρβιν, Έλενα Μπόναμ Κάρτερ, ΄Ελενα ΜΠάρλου, Τζέισον Φλέμινγκ, Χόλιντεϊ Γκρένιντζερ, Σάλι Χόκινς