Ο εχθρός του λαού είναι το τέταρτο σε σειρά από τον κύκλο έξι έργων κοινωνικής σάτιρας του Ερρίκου Ίψεν. Αν και το έργο γράφτηκε το 1882 και εκτυλίσσεται στη Νορβηγία, η αλήθεια είναι πως θα μπορούσε να διαδραματιστεί σε οποιαδήποτε εποχή και οποιοδήποτε μέρος του κόσμου και ειδικά στην Ελλάδα του 2013, με την τελευταία θεατρική μεταφορά του να αποτελεί μια πραγματική αφύπνιση για τον θεατή που έρχεται αντιμέτωπος με σκηνές και διαλόγους που έχει ζήσει, ακούσει ή φανταστεί καθώς το έργο του Ίψεν ξεσκεπάζει τα καλά κρυμμένα σκουπίδια κάτω από το χαλί θέλοντας ακριβώς να αποδώσει ρεαλιστικά το σύστημα μέσα στο οποίο ζούμε.
Η υπόθεση
Η ιστορία διαδραματίζεται σε μια μικρή πόλη της Νορβηγίας, στην οποία ιδρύονται ιαματικά λουτρά δίνοντας υποσχέσεις ευημερίας και πλούτου στους πολίτες της. Όλα όμως αλλάζουν όταν ο υπεύθυνος γιατρός των λουτρών και αδελφός του δημάρχου ανακαλύπτει ότι τα νερά είναι μολυσμένα και θα πρέπει άμεσα αυτά να κλείσουν και να μεταφερθούν σε διαφορετική περιοχή. Κατά την διάρκεια του έργου παρακολουθούμε την μεταστροφή των απόψεων και των πιστεύω των χαρακτήρων της ιστορίας και της κοινής γνώμης και την αλλαγή του γιατρού από σωτήρα σε εχθρό της πόλης και, τελικά, σε εχθρό του λαού. Το έργο παρουσιάζει την διαχρονική μάχη ανάμεσα στην καλή και την κακή φύση του ανθρώπου, εκθέτοντας στον θεατή την πραγματικότητα και βάζοντάς τον να επιλέξει σε ποιο μονοπάτι θέλει να βαδίσει.
Οι ηθοποιοί
Ο πρωταγωνιστής του έργου του Ίψεν, γιατρός Τομ Στόκμαν, παίρνει σάρκα και οστά στο πρόσωπο του Θωμά Κινδύνη. Ο Κινδύνης δεν επαναπαύεται στο δυνατό κείμενο και ενσαρκώνει πιστά τον χαρακτήρα, με μια ερμηνεία που θα ικανοποιούσε και τον ίδιο τον συγγραφέα του έργου. Ο ιδεαλιστής γιατρός Στοκμαν πρεσβεύει την καλή φύση του ανθρώπου που διαθέτει αγνότητα, ακλόνητα πιστεύω και ιδανικά και θέτει το συμφέρον του συνόλου πάνω από το προσωπικό του συμφέρον. Η καλή πλευρά που έχουν όλοι οι άνθρωποι μέσα τους και συνειδητά ή ασυνείδητα προτιμούν να αψηφήσουν μπροστά στο προσωπικό τους συμφέρον.
Ο Βύρων Κολάσης, στον ρόλο του Πέτερ Στόκμαν (αδερφού του Τομ και δημάρχου της πόλης), αντιπροσωπεύει τον μέσο άνθρωπο που διψά για πλούτο, εξουσία και κύρος. Τον άνθρωπου που επέλεξε να εξυπηρετήσει το σύστημα, να γίνει μέρος του και να εμποδίσει την κάθε αλλαγή. Ο Κολάσης είναι ο άνθρωπος που έχουμε στείλει στην Βουλή, που έχουμε δει στην τηλεόραση, ο άνθρωπος που αντιμετωπίσαμε σε κάποια υπηρεσία. Η απόδοση του ρόλου είναι πειστική και καταφέρνει να ξυπνήσει την κοιμισμένη συνείδηση του θεατή, κάνοντας τον να αποδώσει ενστικτωδώς δικαιοσύνη.
Σε αντίθεση με πολλά έργα στα οποία το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στους κεντρικούς χαρακτήρες η παράσταση «Ένας εχθρός του λαού» διαθέτει ένα αξιόλογο θίασο, τα μέλη του οποίου δεν επισκιάζονται από τις δυνατές προσωπικότητες των αδερφών Στοκμαν.
Ο Δημήτρης Παλιοχωρίτης σε διπλό ρόλο (Άσλακσεν και Μόρτεν Κιλλ) ενσαρκώνει τον συμφεροντολόγο συνδικαλιστή, αλλά και τον πεθερό του γιατρού Στοκμαν με επιτυχία παρουσιάζοντάς μας δύο όχι και τόσο άγνωστες προσωπικότητες. Ο Γιάννης Σιώμου στον ρόλο του δημοσιογράφου Χόβσταντ, παρουσιάζει τον ψευτοεπαναστάτη ιδεολόγο που παραμένει πιστός στην θεωρία, αλλά δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στην πράξη όταν τα ιδανικά του έρχονται σε κόντρα με το συμφέρον του.
Το ίδιο συμβαίνει και με τον χαρακτήρα του Μπίλλινγκ (Κώστας Καπετάνιος), ενώ ο Πλοίαρχος Χόρστερ (Θοδωρής Προκοπίου) παρουσιάζει έναν ακατέργαστο αλλά αγνό χαρακτήρα που καταφέρνει να ξεχωρίσει το καλό από το κακό και να το υπερασπιστεί όχι με λόγια, αλλά με πράξεις.
Τα μέλη της οικογένειας Στοκμαν είναι η σύζυγος Κατερίνα Στόκμαν (Βλασία Βερβέρη), η κόρη Πέτρα Στόκμαν (Νάνσυ Κλαμπάτσα) και τα παιδιά Ορέστης Κινδύνης και Νικόλας Σπυρόπουλος. Όλοι τους καταφέρνουν να αποδώσουν πιστά τους ρόλους τους, που αντλούν δύναμη από τα ισχυρά ιδανικά τους αλλά και από την ίδια την οικογένεια.
Σύνοψη
Μέσα σε 100 λεπτά ο θεατής έχει την ευκαιρία να προβληματιστεί, να νιώσει, να σκεφτεί και να αποφασίσει ποιο είναι το σωστό και ποιο είναι το λάθος. Το θέμα είναι αφού αποφασίσει αν είναι ικανός να περάσει και στην πράξη ή θα μείνει απλώς εκεί. Η παράσταση πετυχαίνει τον στόχο της που δεν είναι άλλος από το να αφυπνίσει το κοινό, δείχνοντας τον απαραίτητο σεβασμό στο έργο του Ίψεν, με ερμηνείες που ξυπνούν συνειδήσεις και δεν επαναπαύονται στο ισχυρό κείμενο και τα μηνύματα του έργου. Αν και η πλειοψηφία του κόσμου θα επέλεγε μια κωμική παράσταση για να ξεφύγει από την μίζερη πραγματικότητα την οποία βιώνει, το συγκεκριμένο θεατρικό θα αποτελέσει μια πραγματική ανακούφιση και θα δώσει το απαραίτητο κουράγιο που πιθανώς χρειαζόμαστε όλοι μας για να συνεχίσουμε.
Απόσπασμα από το έργο:
«Νόμιζα πως αυτοί οι άνθρωποι θέλουν το καλό μας. Αλλά αυτοί είναι αληθινοί δικτάτορες. Μόνο η εξουσία τους ενδιαφέρει και τίποτα άλλο, ακόμα και να χρειαστεί να δηλητηριάσουν ολόκληρη την πόλη, ακόμα κι αν χρειαστεί να απολύσουν όλο τον κόσμο. Ο κόσμος δηλητηριάζεται, παιδιά δηλητηριάζονται. Αν θέλουμε να συνεχιστεί αυτή η κατάσταση και να κοιτάμε τη βόλεψη μας καλά να πάθουμε. Αλλά αν θέλουμε να αντισταθούμε ας βγούμε στα χαρακώματα γιατί η αλήθεια έρχεται. Σε λίγο θα γυρίζει στο δρόμο σα λιοντάρι. Ένα μόνο θα σας πω και θέλω να το θυμάστε όλοι σας. Να θυμάστε ότι πολεμάμε για την αλήθεια γι’ αυτό είμαστε μόνοι μας, αλλά αυτό μας κάνει δυνατούς. Είμαστε οι δυνατότεροι άνθρωποι στον κόσμο. Γιατί νικήσαμε το φόβο. Ας κοιτάξουμε το φως, ας κοιτάξουμε το μέλλον κι έτσι δε θα επιτρέψουμε να μας διαλύσουν»
(Λόγια του γιατρού Στόκμαν από το έργο του Ίψεν «Ένας εχθρός του λαού»)