Στη ζωή κάθε θεατρόφιλου έρχονται μερικές ευκαιρίες να δει σωστό, ολοκληρωμένο θέατρο, από αυτά που σπάνια έως ποτέ βλέπει στην πατρίδα του, ακόμη και σε όλη τη ζωή του! Αυτό συνέβη και στον υπογράφοντα, ο οποίος απήλαυσε πρόσφατα μια τέτοια παράσταση σε μια μακρινή, σχετικά, χώρα την Πορτογαλία, και συγκεκριμένα στη Λισαβόνα. Στο Θέατρο «Πολιτεάμα» είδε τη μουσικο-χορευτικο-θεατρική παράσταση«Portugal à Gargalhada» (σε ελεύθερη μετάφραση: «Η Πορτογαλία του μεγάλου Γέλιου») σε κείμενα και σκηνοθεσία του ειδικού στο είδος Φιλίπε Λα Φέρια. Πρόκειται για ένα μίγμα μιούζικ-χωλ, καμπαρέ, επιθεώρησης και οπερέτας, προδιαγραφών Μπρόντγουει, όπως τα περισσότερα που ανεβάζει ο καλλιτέχνης αυτός.
΄Εχοντας δει πάρα πολλές αντίστοιχες παραστάσεις στην Ελλάδα, ο υπογράφων αναγκάστηκε με χαρά να παραδεχθεί σε φίλους και συναδέλφους, από τη ημέρα που το είδε μέχρι και σήμερα, πως κάτι παρόμοιο δεν έχει παρακολουθήσει ποτέ του! Και ενώ οι φίλοι μας Πορτογάλοι περνούν, εδώ και 4 χρόνια, την ίδια περίπου οικονομική κρίση με εμάς, διαπιστώνουμε πως στον τομέα του θεάτρου έχουν προχωρήσει πολύ, σε σημείο που να μην τους φτάνουμε τόσο καλλιτεχνικά, όσο και από πλευράς οικονομικής επένδυσης. Κανένα ιδιωτικό ή κρατικό Θέατρο στην Ελλάδα δεν θα τολμούσε να επενδύσει σε μια τέτοια «πανάκριβη» δουλειά.
Το Θέατρο «Πολιτεάμα» βρίσκεται στο κέντρο της Λισαβόνας, στον πεζόδρομο Portasde Sao Antao, σε μια γειτονιά αρκετά πλούσια σε κίνηση και ζωντάνια. Το Θέατρο αυτό είναι ένα κτίσμα πολυτελείας, αλλά ταυτόχρονα παλαιού τύπου, κάτι σαν σύγχρονη Κομεντί-Φρανσαίζ. ΄Εχει άνετη θέαση από κάθε σημείο, μεγάλη πλατεία, τρία θεωρεία και χωρητικότητα περίπου 1.000 θέσεων.
Αρνητική εντύπωση μας δημιούργησε μόνο η αργοπορημένη έναρξη (έλεγαν 21.30 αλλά άρχισαν 22.00). Μεγάλη η διάρκεια του σόου -περίπου 3 ώρες- κάτι που σημαίνει πως οι θεατές δεν έχουν την ευχέρεια να πάρουν στο τέλος κάποιο μέσο μαζικής μεταφοράς, μια και το Μετρό και τα λεωφορεία σταματούν να εξυπηρετούν το κοινό στις 24.00. Και στην Πορτογαλία,λοιπόν,οι θεατρώνες ποντάρουν στο ότι οι θεατές θα έρθουν εκεί με το αυτοκίνητό τους, χάνουν όμως έτσι ένα μεγάλο μέρος του κοινού που δεν διαθέτει τέτοιο μέσο ή δεν θέλει/μπορεί να το χρησιμοποιήσει.
Τα νούμερα ήταν περίπου 15, όλα μικρής διάρκειας (όχι πάνω από 20 λεπτών το καθένα, εκτός από λίγες εξαιρέσεις). Ξεχωρίσαμε ορισμένα από αυτά, τα οποία παραθέτουμε με την σειρά που παίχθηκαν: «Μαμά, θέλω να γίνω αρτίστα», μουσικός μονόλογος αξιώσεων με την MariaJoãoAbreu.«Διάσημος πορτογάλος τραγουδιστής φεύγει στο εξωτερικό για να βρει μια καλύτερη τύχη» με τονJosé Raposo, ο οποίος σατιρίζει με ευστροφία τα καλλιτεχνικά πράγματα της πατρίδας του. «Μια μοναχική γυναίκα ετοιμάζεται το πρωί για τη δουλειά της», ένας μονόλογος με πολύ χιούμορ, πάλι με την Maria João Abreu, σε ένα ντεκόρ λιτό αλλά και εντυπωσιακό ταυτόχρονα (κρεβάτι που γίνεται … ντουζιέρα από την πίσω πλευρά).«Διάσημος σέρφερ λιποθυμά»με τον γόη αλλά και δεκτικό σε «τσαλακώματα» JoaquimMonchique, που εδώ ντύθηκε «χωριάτα θαυμάστρια του σέρφερ». Κάπου εδώ έγινε το διάλειμμα και η συνέχεια ήταν με τα: «Οι πεθαμένοι ξυπνούν και σατιρίζουν», όπου σε ένα εθνικό κοιμητήριο «ξυπνούν» διάσημοι νεκροί της χώρας τους, όπως οι Βάσκο ντα Γκάμα, Εουσέμπιο, πολιτικοί, τραγουδιστές κ.ά., και σατιρίζουν τα σημερινά κοινωνικά δεδομένα. Συμμετείχαν οι Joaquim Monchique και José Raposo στους κεντρικούς ρόλους, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως ο σκηνογράφος δε δίστασε να κατασκευάσει πραγματικούς μεγάλους τρισδιάστατους τάφους!«Η εκδρομή με πούλμαν»με τον Joaquim Monchique και όλους σχεδόν τους δευτεραγωνιστές, όπου το πούλμαν ήταν μικρό μεν, αλλά σχεδόν αληθινό!«Στην τράπεζα πάμεγια δάνειο»με τους MariaJoãoAbreu, José Raposo και όλους τους ηθοποιούς σε σύντομα κωμικά περάσματα. «Η διάσημη σοπράνο σατιρίζει τραγούδια της όπερας», με την ντίβα του Πορτογαλέζικου θεάτρου Marina Mota, να τραγουδά με εξαίσια φωνή γνωστά τραγούδια σε οπερετική βερσιόν. «΄Ενα μωρό διαλέγει τους αυριανούς γονείς του», όπου στο ρόλο του μωρού ο αειθαλής José Raposo, κρεμασμένος από ένα ….πελαργό, στα 10 μέτρα ψηλά, διαλέγει τους περαστικούς ως πιθανούς γονείς!«Το τραγούδι υπέρ της πατρίδας» (με αναφορές στα «δικά τους» φάντο) πάλι από την Marina Mota, εδώ να ξεσηκώνει το κοινό σε μια …πατριωτικής έμπνευσης μουσική πανδαισία.
Σε κάθε νούμερο υπήρχαν χορευτικά αλλά και τραγούδια, ενώ δεν έλειψαν και τα ακροβατικά, από ορισμένους από αυτούς. Είδαμε κορμιά ευλύγιστα και καλογυμνασμένα, από τον πρώτο ηθοποιό μέχρι τον τελευταίο χορευτή. Χόρευαν και χαμογελούσαν διαρκώς, κάτι που δεν βλέπουμε σε ελληνικά μπαλέτα!
Σε πολλά από τα νούμερα γίνεται έντονη κοινωνική και πολιτική σάτιρα, κάτι που ενισχύει την αρχική μας άποψη ότι εδώ έχουμε ένα πλήρες θέαμα, που συνδυάζει ισχυρό λόγο και ανυπέρβλητη «εικόνα». Ο σκηνοθέτης κατάφερε να ισορροπήσει έξοχα τραγούδι, πρόζα, χορό, σε σημείο να μην κουραζόμαστε ποτέ!
Υπήρχαν επίσης ηλεκτρονικοί υπέρτιτλοι που δεν μετέφραζαν το κείμενο, απλά έδιναν το «στίγμα» του κάθε νούμερου στην έναρξή του, ΚΑΙ στα Αγγλικά, σημάδι πως οι ιθύνοντες του χώρου αυτού θέλουν να προσελκύσουν ένα διευρυμένο κοινό, όχι μόνο πορτογαλέζικο (είναι ήδη «διεθνείς» οι προωθητικές ενέργειές τους), κάτι που εμείς ούτε καν το σκεφθήκαμε ποτέ. Τα δε βίντεο που προβάλλονταν στο κέντρο της σκηνής και αρκετά πίσω-επάνω, δεν είχαν εδώ τη θέση σκηνικών (όπως συμβαίνει σε πολλούς ατάλαντους σκηνογράφους στην Ελλάδα), αλλά μια επεξήγηση ή και συμπλήρωμα του τι συνέβαινε στη σκηνή.
Εκπληκτική η δουλειά της ενδυματολόγου Mestre José Costa Reis στα υπέρλαμπρα και πολυάριθμα κοστούμια, αλλά κυρίως στις περούκες, οι οποίες θα μπορούσαν να αποτελέσουν ευκαιρία ανάλυσης από πολλούς εδώ ενδυματολόγους για τον πλούτο, την εξυπνάδα, τον οίστρο, το χιούμορ τους.΄Εχετε δει ποτέ στην Ελλάδα και σε οποιαδήποτε παράσταση περούκες 5 «ορόφων» ;
Οι 4 μεγάλοι ηθοποιοί του θιάσου MarinaMota, Joaquim Monchique, Maria João Abreu, José Raposo δεν δίσταζαν να «τσαλακώνονται» παίζοντας κόντρα ρόλους, αλλά και ενάντια στο φυζίκτους. Στην χώρα μας αντίστοιχα ονόματα θα αρνιόταν να κάνουν π.χ. το μωρό, τον ομοφυλόφιλο, την χωριάτα, το διάσημο νεκρό που ανασταίνεται (ίσως εδώ να εύρισκαν δικαιολογία πως είναι .…προσβολή για τους νεκρούς, αφού τους σατιρίζουν !)
Μηχανικά και ζωγραφιστά σκηνικά απίστευτης εφευρετικότητας και αέναης κίνησης σε κάθε σχεδόν νούμερο, συνοδευόμενα από αμέτρητα φώτα, μικρά και μεγάλα, τοποθετημένα πλάγια και πάνω από τους ηθοποιούς, αλλά και σε όλο το χώρο, σε μια πλειάδα ηλεκτρονικών συνδυασμών που θα άξιζε μόνο και για αυτούς να δεις την παράσταση.
Πάρα πολλοί οι ηθοποιοί στους δευτερεύοντες ρόλους (μετρήσαμε περίπου 40 άτομα!), χωρίς όμωςκανείς να υστερεί σε κάτι: όλοι τους είναι ικανοί να τραγουδούν και να χορεύουν, αλλά και να υποκρίνονται με στόφα πρωταγωνιστή. Μερικοί από αυτούς: Paula Sá, Ricardo Soler, Patrícia Resende, Filipe Albuquerque, Bruna Andrade, David Mesquita, Paulo Miguel.
Οι ευφάνταστες (με μεγάλη σημασία στη λεπτομέρεια της κάθε μικροκίνησης) χορογραφίες ήταν του Marco Mercier, την πολυμελή ορχήστρα (κρυμμένη χαμηλά στο προσκήνιο, γιατί άραγε; – Και δεν σηκώθηκε λίγο να την χειροκροτήσουμε στο τέλος, από μετριοφροσύνη ή αβλεψία του σκηνοθέτη 😉 διευθύνει ο MárioRui. Δραματουργική ανάλυση (σπάνιο φαινόμενο σε επιθεωρήσεις) έκανε η Helena Rocha, βοηθός σκηνοθέτη ο Nuno Guerreiro.
Φτηνά σχετικά τα εισιτήρια: 10 ευρώ οι εξώστες, 15 και 20 τα θεωρεία, 30 και 40 η πλατεία. Μεγάλης διάρκειας το διάλειμμα, όμως απαραίτητο για τους ηθοποιούς και χορευτές, οι οποίοι βρίσκονται σε διαρκή κίνηση επί τόσες ώρες. Τέλος να τονίσουμε πως παρά το γεγονός ότι ο υπογράφων δεν γνωρίζει την πορτογαλική γλώσσα, ένοιωσε να καταλαβαίνει το τι διαδραματιζόταν επί σκηνής, ίσως και χάρις στο γεγονός ότι όλα εκεί ήταν άκρως εκφραστικά.
Να ενημερώσουμε (για να πάρουμε μια γενικότερη ιδέα για το θέατρο στη Λισαβόνα) ότι η παιδική σκηνή του Πολιτεάμα παρουσιάζει τα πρωινά τον «Μικρό Πρίγκιπα» του Σαιντ Εξυπερύ. Δεν προλάβαμε να τον δούμε, αλλά σίγουρα και αυτή η δουλειά δεν θα υπολείπεται της πρώτης σε φαντασμαγορία και πλούτο σκηνικών.
Βρήκαμε το Θέατρο αυτό ρωτώντας περαστικούς και απλούς πολίτες (όλοι τους άκρως εξυπηρετικοί και φιλικοί, με καλές γνώσεις αγγλικών), και όταν φτάσαμε με το Μετρό στην περιοχή αυτή,επιλέξαμε τυχαία το συγκεκριμένο θέατρο ανάμεσα σε άλλα τρία εκεί κοντά, και ευχαριστούμε τη Θεά-Τύχη για το δώρο που μας έκανε ! Θέλουμε να ξαναπάμε !…
Γράφει ο Σταμάτης Γαργαλιάνος