Σταμάτης Σπανουδάκης: Το όνειρο, γίνεται εύκολα εφιάλτης. Το παραμύθι αντιθέτως, όχι

Written by

Ο Σταμάτης Σπανουδάκης  είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες μουσικούς. Από πολλούς θεωρείται ο πρώτος που κατάφερε να ενώσει τους βυζαντινούς ήχους με την σύγχρονη μουσική.

Η μουσική του χαρακτηρίζεται από τις ροκ, κλασικές και βυζαντινές επιρροές του. Είναι μια ιδιαιτέρη προσωπικότητα  μοναδική περίπτωση θα λέγαμε στη σημερινή Ελληνική μουσική πραγματικότητα.

Ο Σπανουδάκης έχει συνθέσει μουσική για πολλές κινηματογραφικές ταινίες καθώς επίσης και μουσική για το θέατρο και την τηλεόραση.  (Τα χρώματα της Ίριδος, Άγγελος, Ξαφνικός έρωτας, Πέτρινα χρόνια, Όλοι είναι δρόμος, Νύφες κ. α.)

Από το 1995, έχει επικεντρωθεί σχεδόν αποκλειστικά στην οργανική μουσική, αντλώντας τα θέματά του από την ιστορία της Ελλάδας και τον Χριστιανισμό. Όπως ο ίδιος έχει δηλώσει ευθαρσώς σε συνεντεύξεις  έχει διωχθεί και διώκεται αδιάκοπα για τα πιστεύω του και το έργο του.
Παρόλα αυτά η μουσική του έχει σημειώσει πρωτόγνωρη εμπορική επιτυχία και όλοι του οι δίσκοι έχουν γίνει χρυσοί και πλατινένιοι, με ελάχιστη διαφήμιση και πολύ σπάνιες δημόσιες εμφανίσεις.

Ζει σε ένα ήσυχο προάστιο της Αθήνας, μαζί με τη γυναίκα του Ντόρη και τα τέσσερα σκυλιά τους. Διαθέτει δικό του στούντιο, όπου ηχογραφεί τη μουσική του, όντας ο ίδιος συνθέτης, ενορχηστρωτής, παραγωγός, εκτελεστής, αλλά και ηχολήπτης τού έργου του.

Η παρακάτω συνέντευξη πάρθηκε με αφορμή τις συναυλίες με τίτλο «Ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς και οι φίλοι του» που θα δώσει o Σταμάτης Σπανουδάκης στη Θεσσαλονίκη.


Σταμάτης Σπανουδάκης συνέντευξη στο cityculture.gr

Το όνειρο, γίνεται εύκολα εφιάλτης. Το παραμύθι αντιθέτως, όχι. 

 

Το 1998 κυκλοφόρησε ο δίσκος σας ο Μαρμαρωμένος βασιλιάς με θέμα την άλωση της Κωνσταντινουπόλεως. Εκεί ξεκινάτε με την πύλη του παραμυθιού και καταλήγετε στην πύλη του Ονείρου. Θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια τι συμβολίζουν για σας;

Το όνειρο και το παραμύθι, ίσως είναι η Δύση κι η Ανατολή. Ίσως και να μην είναι. Το όνειρο, πάντως, γίνεται εύκολα εφιάλτης. Το παραμύθι αντιθέτως, όχι. Η πύλη ίσως είναι η δυσκολία. Όχι τόσο του να την ανοίξεις, όσο του τι άραγε να κρύβει πίσω της. Και η πύλη και το όνειρο και το παραμύθι ενυπάρχουν μυστικά και αδελφωμένα, περιέργως πώς, στη μουσική και τους στίχους μου.

Θα ’ρθεις σαν αστραπή

Aνάμεσα στα άλλα κομμάτια υπάρχει και το Θα ’ρθεις σαν αστραπή, Αυτό πως θα μας το ερμηνεύατε

Είναι από τα λίγα κομμάτια του δίσκου, που έχουν και λόγια και χορωδία που τα τραγουδάει. Νομίζω «ερμηνεύονται» πεντακάθαρα, αν τα προσέξεις.
Ολόκληρο το κομμάτι, πάντως, είναι ένας ύμνος στον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο και στην άλωση της «Πόλης γλυκιάς». Γενικά, όλοι οι στίχοι, αλλά και η μουσική μου, είναι ένα «παιδικό» κλείσιμο ματιού στο «άγνωστο». Που έτσι κάπως γίνεται γνωστό κι αγαπημένο. Αυτός είναι ο τρόπος μου. Η απλότητα, το παραμύθι, οι αγαπημένοι και, κυρίως, ο Ένας. Ελπίζω αυτός να ΄ναι και ο τόπος μου.

Θάρθεις σαν αστραπή (στίχοι)
Θάρθεις σαν αστραπή
θάχει η χώρα γιορτή
θάλασσα γη και ουρανός
στο δικό σου φως.
Θα ντυθώ στα λευκά
να σ’ αγγίξω ξανά
φως εσύ και καρδιά μου εγώ
πόσο σ’ αγαπώ.


Βασιλεύς Βασιλέων, Βασιλεί Βοήθει, έλεος, έλεος Επουράνιε Θεέ
Κωνσταντίνος Δραγάτσης Παλαιολόγος, έλεω Θεού Αυτοκράτωρ των Ρωμαίων.
Στην πύλη του αγίου Ρωμανού, καβαλικά τη φάρα του την ασπροποδαράτην,
Τέσσερα Βήτα, έλεος, έλεος, Μαρμαράς, Βόσπορος και Μαύρη Τρίτη
Φρίξον ήλιε, στέναξον γη, Εάλω ή πόλη, Εάλω η πόλη
Βασιλεύουσα, πύλη χρυσή κι ο πορφυρογέννητος στην κόκκινη μηλιά.
Η πόλη ήταν το σπαθί, η πόλη το κοντάρι, η πόλη ήταν το κλειδί της Ρωμανίας όλης
Σώπασε Κυρά Δέσποινα και μην πολυδακρύζεις,
πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά Σου θάναι.


Στην πύλη του αγίου Ρωμανού
έφυγες για αλλού
κι άγγελος θα σε φέρει εδώ
στον σωστό καιρό.
Μες την Άγια Σοφιά
θα βρεθούμε ξανά λειτουργία μελλοντική
οι Έλληνες μαζί

Πιστεύετε στις προφητείες;

Σέ όλες. Ακόμη και σε όσες δεν έγιναν ακόμη, ή δεν γνώρισα.

Κυριε των δυνάμεων

 

Δεν θα ξεχάσω ποτέ την πρώτη φορά που άκουσα το Κυριε των δυνάμεων με τον Γιάννη Κούτρα και την Ελένη Βιτάλη ήταν συγκλονιστικό. Δεν μπορούσα να πιστέψω ότι υπάρχει τέτοια μουσική και τέτοια ερμηνεία. Και αν θελετε το πιστεύετε, δεν θυμάμαι να το άκουσα εδώ και 30 χρόνια να παίζεται.

Εδώ δεν υπάρχει ερώτηση. Άρα αποσύρομαι γλυκά, απολαμβάνοντας και ευχαριστώντας για όσα λέτε αλλά και αισθανθήκατε.

ο «πολιτισμός», ανεξαιρέτως κυβερνήσεων, είναι πάντα σε λάθος,  πάντα, χέρια.


Έχετε καταφέρει κάτι μοναδικό να συνταιριάξετε στη μουσική στας το ροκ, την κλασική και τη βυζαντινή. Κατα τη γνώμη μου είστε ένα εθνικό κεφάλαιο. Αλλά με λυπεί που δεν έχετε ουσιαστικά καμία θέση ή αρμοδιότητα για να μετέχετε ενεργά στον πολιτισμό πέρα από αυτό που κάνετε σαν καλλιτέχνης Σας κάνω αυτή την ερώτηση γιατί σαν Έλληνας θα ήθελα να εμβαθύνουμε στη μουσική σας, θα ήθελα εσάς σε μια θέση όχι με την έννοια της πολιτικής, αλλά στο χώρο του πολιτισμού

Θα έχετε, ελπίζω, καταλάβει, αφού ζείτε σ’ αυτή τη χώρα, ότι ο «πολιτισμός», ανεξαιρέτως κυβερνήσεων, είναι πάντα σε λάθος, κατ’ εμέ πάντα, χέρια. Έχοντας, λοιπόν, από καιρό καταλάβει πώς παίζεται αυτό το «παιχνίδι», απέχω αλλά και με απέχουν. Έτσι, όμως, διαφυλάσσω την ηρεμία μου και τον τρόπο τού να υπηρετώ απόλυτα το δικό μου όνειρο, μη δίνοντας λογαριασμό σε κανέναν. Πολλά χάνεις έτσι, αλλά κερδίζεις τα ουσιαστικά. Τον πολιτισμό, πάντως τελικά, τον έχουν πραγματικά στα χέρια τους μόνον όσοι παράγουν ομορφιά. Όχι όσοι την διαχειρίζονται.

 

Προτιμώ το χαμόγελο ή το δάκρυ ενός μόνον Έλληνα από τους τίτλους, τις διεθνείς καριέρες και τα τοιαύτα.

 

Με το χέρι στην καρδιά αν ζούσατε στη Γερμανία ή στη Γαλλία και κάνατε εκεί κάτι ανάλογο ποια πιστεύετε θα ήταν η θέση που θα είχανε σαν καλλιτέχνης ενεργά στα πολιτιστικά δρώμενα

Με το χέρι στην καρδιά, δεν με πολυενδιαφέρει. Προτιμώ το χαμόγελο ή το δάκρυ ενός μόνον Έλληνα από τους τίτλους, τις διεθνείς καριέρες και τα τοιαύτα. Είμαι ερωτευμένος μ’ αυτόν τον τόπο, τρόπο, γλώσσα, ιστορία και, κυρίως, με το δάκρυ και τον πόνο του.

Αυτή τη συναυλία που έχετε προγραμματίσει στη Θεσσαλονίκη για τις 29 Mαίου (φυσικά με τίποτε δεν μπορώ να πιστέψω πως είναι τυχαία η ημερομηνία) τι ήταν αυτό που σας ώθησε να τη κάνετε

Ακριβώς αυτό. Τρίτη και 29 Μαίου. Δεν υπάρχει «τυχαίο», «μοιραίο» και τα τοιαύτα. «Τύχη είναι το ψευδώνυμο του Θεού, όταν δεν θέλει να βάλει την υπογραφή Του», λένε οι γέροντες.

Ποια είναι η άποψη σας για αυτό που ονομάζουμε έντεχνη μουσική και έντεχνους καλλιτέχνες

Αν και ο όρος είναι μη όρος, θα απαντήσω. Η χειρίστη. Αχ! πόση αταλαντωσύνη και μικρότης κρύβεται μέσα σ’ αυτόν, τον μη όρο. Μη έντεχνος θα ΄ταν ίσως σωστότερος.

Καλλιτέχνες…

Τι σημαίνει καλλιτέχνης για σας κύριε Σπανουδάκη

Ένα είδος μοναχού που ζητάει καθημερινά τον Θεό και να βρεθεί για λίγο στην παρουσία Του. Αλλάξτε τη λέξη Θεός με μουσική, ζωγραφική, ποίηση κλπ αν θέλετε, και θα με καταλάβετε. Ιδανικά για μένα μην αλλάξετε τίποτε. Απλά, προσθέστε σε όλες τις τέχνες τον Θεό και αυτό θα σημαίνει ο καλλιτέχνης για μένα. Επαναλαμβάνω κάτι που κάποτε είπα: «Ελληνική μουσική είναι: Ένα όνειρο γεμάτο φως, μια γαλανόλευκη σε ήχο, μια θάλασσα σε νότες και το ύψιστο, ίσως, μια ακρόπολη σε ένα απλό, παιδικό και, όμως, μεγαλειώδες μειδίαμα»

Έχουμε πολλούς καλλιτέχνες έτσι όπως τους ορίζετε στην Ελλάδα;

Εδώ υπάρχει ερώτηση, όμως δεν θα υπάρξει απάντηση.

…απορημένοι ή μαγεμένοι θεατές θα δούμε, επιτέλους, το σχέδιο Του να ξεδιπλώνεται.


Πιστεύετε πως υπάρχουν σήμερα οι προοπτικές κάτι να αλλάξει στη χώρα. και τι θα ήταν αυτό που έπρεπε κατά τη γνώμη σας να αλλάξει κάτι στη νοοτροπία μας, στα πιστεύω μας, που βλέπετε πως θα έπρεπε να εστιάσουμε; Μπορούμε να τα καταφέρουμε με τα πολιτικά πρόσωπα που υπάρχουν σήμερα στο προσκήνιο;

Αν η ερώτηση ήταν αν μπορούμε να αλλάξουμε τις ψυχές, η απάντηση θα ήταν δυστυχώς όχι. Νοοτροπίες, κοσμικά και πολιτικά εφήμερα πιστεύω, φοβάμαι ότι, πια, δεν επαρκούν.
Το «παιχνίδι» είναι στα χέρια που πάντα ήταν, αλλά δεν το βλέπαμε, ή δεν το δεχόμασταν. Τώρα, απορημένοι ή μαγεμένοι θεατές θα δούμε, επιτέλους, το σχέδιο Του να ξεδιπλώνεται.

Και εσείς από τη πλευρά σας είστε θύμα τη κρίσης και όχι μόνο.. ¨Έχετε τη δυνατότητα να μετακομίσετε σε κάποια άλλη χώρα το έχετε σκεφθεί

Έχω τη δυνατότητα. Ελεύθερος είμαι. Αλλά δεν δύναμαι.
Γιατί για κάποιο λόγο είμαι εδώ. Ίσως γι’ αυτήν τη διαφορετική φωνή, ίσως για το κουράγιο και τη δύναμη που παίρνω, αλλά και επιστρέφω, ελπίζω, στους συμπατριώτες μου. Ίσως…

————————————————————————————–

Info

Σταμάτης Σπανουδάκης
«Ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς και οι φίλοι του»
Συναυλίες στη Θεσσαλονίκη
Τρίτη 29 και Τετάρτη 30 Μαΐου 2018.

cityculture.gr / συνέντευξη Πέτρος Γραμμενίδης