Το 2001, ο Θάνος Μικρούτσικος με το cd του Στον τόπο μου είμαι τέλεια ξένος, θα παρουσιάσει στο ελληνικό κοινό τον Γάλλο ποιητή του 15ου αι. Φρανσουά Βιγιόν. Στην εποχή του ο Βιγιόν εμφανίστηκε και εξαφανίστηκε ως κομήτης. ‘Αφησε μεγάλη πολιτισμική παρακαταθήκη στην γαλλική λογοτεχνία και ελάχιστα στοιχεία για τη ζωή του. Με λίγα λόγια ακολούθησε το χολιγουντιανό live fast and die young.
Ο Francois des Loges ή Francois Montcorbier ή Φρανσουά Βιγιόν – όπως έμεινε ευρέως γνωστός μετά την υιοθέτησή του από κάποιον ιερέα με σχετική επιφανή θέση τον Guillaume Villon- θα μπορούσε να έχει γίνει γιατρός, νομικός ακόμα και να εισέλθει στους ιερατικούς κύκλους της εποχής του. Αντ’ αυτού μέσα στον γενικό αναβρασμό που πλήττει το Παρίσι, προτιμά να γράφει ποιήματα για τους φίλους του, τις γυναίκες του Παρισιού, τα καπηλεία και τα μπορντέλα.
Γράφει και για τους εχθρούς της Γαλλίας, τα κακώς κείμενα των ημερών του όπως και για τις προσωπικές του περιπέτειες. Εύκολα θα μπορούσε κάποιος να τον χαρακτηρίσει ως ποιητικό χρονογράφο του παλαιού Παρισιού. Είναι γεμάτο2 από σάτιρα, ειρωνεία, πικρία και προσωπική απογοήτευση. Ο Φρανσουά Βιγιόν δεν ακολουθεί κανόνες…
Κλεφτρόνι και gentleman
Πτυχιούχος του Πανεπιστημίου του Παρισιού σε αυτό που αποκαλούμε σήμερα Master of Arts, ο Βιγιόν γλύτωσε την κρεμάλα δύο ή τρεις φορές! H μπαλάντα του L’epitaphe en forme de ballade γράφεται καθώς περιμένει να απαγχονιστεί μαζί τους υπόλοιπους φίλους του αλλά ο ίδιος θα γλυτώσει. Για τη ζωή του δεν υπάρχουν δυστυχώς πολλές πληροφορίες. Είναι κάπως παράδοξο ότι πολλά στοιχεία για το πρόσωπό του πάρθηκαν από αστυνομικά αρχεία της εποχής (πέρα από τα ποιήματά του).
Ταραχώδης βίος
- To 1455 σκοτώνει σε καυγά – αρκετοί υποστήριξαν κατά λάθος- τον P.Chermoye έναν ιερέα που κυκλοφορούσε με μαχαίρι κάτω από τα άμφιά του. Ο Φρανσουά Βιγιόν φυλακίζεται αλλά του δίνεται χάρη, λόγω αμφιβολιών ή λόγω της πίεσης που άσκησε ο Guillaume Villon.
- Με τέσσερις φίλους του θα μπουκάρουν στο κολλέγιο Navarre και σπάζοντας τις 3 κλειδαριές του ταμείου θα αποσπάσουν αρκετές χρυσές λίρες. Φυλακίζεται αλλά χάρη στο νέο εστεμμένο βασιλιά Louis XI θα αφεθεί ελεύθερος. Ήταν παράδοση ο νέος βασιλιάς να δίνει αμνηστία σε κάποιους φυλακισμένους. Μέσα στη συλλογή του Le Grand Testament διαβάζουμε το ευχαριστήριο ποίημα προς τον Βασιλιά: “ Προσεύχομαι στον Θεό να ευλογεί τον Λουί με την ευτυχία του Jacob, τη δόξα του Σολομών και τα χρόνια του Μαθουσάλα… Να κάνει δώδεκα γιους, γενναίους όπως ο Κάρολος ο Μέγας και καλούς όπως ο άγιος Martial… O καλός βασιλιάς τον ελευθέρωσε από τις φυλακές Thibault του Meung… Θα τον υπηρετεί για πάντα μέχρι που να πεθάνει.”!
- Το 1462 συλλαμβάνεται και πάλι με την κατηγορία του κλέφτη- με άδικη αυτή τη φορά κατηγορία- . Αφήνεται ελεύθερος αφού υπέγραψε ότι θα επιστρέψει τα κλεμμένα χρήματα του κολλεγίου.
- Γίνεται μέλος της πιο φημισμένης συμμορίας του Παρισιού και των περιχώρων, τους Les Coquillards, από την οποία κάποια στιγμή θα αποχωρήσει.
- To 1463 μπλέκεται σε καυγά στο δρόμο και συλλαμβάνεται. Η αρχική ποινή είναι κρεμάλα η οποία όμως μετατρέπεται σε 10χρονη εξορία από το Παρίσι.
Οι γυναίκες του Φρανσουά Βιγιόν
Τρεις ταινίες εμπνευσμένες από τον βίο του ποιητή δίνουν έστω και σε μικρό ποσοστό μία νότα από την παράξενη ζωή του Βιγιόν.
- The beloved rogue (1927) βουβή ταινία από United Artists
- If I were King (1938), από Paramount Pictures
- The Vagabond King (1956) από Paramount Pictures-
Φημολογείται ότι ο ποιητής μοίραζε σαν άλλος Ρομπέν των Δασών μέρος από τα κλοπιμαία του σε φτωχούς της πόλης του. Από την άλλη μεριά, δεν είναι επιβεβαιωμένος ο έρωτας του ποιητή για κάποια Catherine de Vaucelles όπως παρουσιάζεται στην ταινία του 1938. Ωστόσο είναι σίγουρο ότι ο Villon είχε αδυναμία στις γυναίκες των καταγωγίων του Παρισιού και ιδιαίτερα στη χοντρή Μαργκό.
Στην μπαλάντα του Ballade des femmes de Paris ο ποιητής υμνεί τις γυναίκες του Παρισιού, ανάμεσα σε Βενετσιάνες, Λομβαρδές, Αιγύπτιες, Ελληνίδες, Σπανιόλες κα, τονίζοντας την υπεροχή τους στο ρεφραίν κάθε στροφής “ Il n’est bon bec que de Paris” ( o Σ.Σκιαδαρέσης το μετάφρασε ως “στο Παρίσι δεν πιάνουν χαρτωσιά”, σε πιο ελεύθερη απόδοση θα πω εγώ “δεν υπάρχει κάτι καλύτερο από ένα παριζιάνικο φιλί”).
Η Μαργκό ήταν μία ευτραφής πόρνη, την οποία ο Βιγιόν επισκεπτόταν συχνά στο μπορντέλο όπου εργαζόταν. Μας λέει λοιπόν για την Μαργκό: “ Την αγαπώ και τη δουλεύω από καρδιά, για αυτό με λέτε εσείς βρωμιάρη και χαζό?…Ξεροί κοιμόμαστε κι οι δυο από ποτό…Μα σα ξυπνά…με καβαλάει μην ο καρπός της χαλαστεί…οι δυο μαζί, άξια ταιριάζουμε σα κώλος με βρακί…μες το μπορντέλο αυτό που η ζήση μας περνά”.
Ο ποιητικός διαγωνισμός του Μπλουά
Η συγκεκριμένη μπαλάντα του Βιγιόν, την οποία μελοποίησε ο Θάνος Μικρούτσικος, κρύβει από πίσω της μία κωμικοτραγική ιστορία του ποιητή. Φημολογείται ότι ο ποιητής σχεδόν ρακένδυτος και πεινασμένος καταφέρνει να περιέλθει υπό την προστασία του Δούκα της Ορλεάνης. Θα αναγνωρίσει την ποιητική φήμη του Villon, ίσως γιατί και ο Δούκας ήταν ποιητής. Άλλωστε ήταν συνήθεια εκείνη την εποχή, οι αριστοκρατικές αυλές να ευνοούν ποιητές.
Ο Δούκας διοργάνωσε έναν ποιητικό διαγωνισμό, στον οποίο κάθε συμμετέχων ποίημα θα έπρεπε να ξεκινά με έναν συγκεκριμένο στίχο “ Πλάι στη βρύση πεθαίνω διψασμένος…”. Όντως ο Βιγιόν γράφει την μπαλάντα του ξεκινώντας με τον συγκεκριμένο στίχο. Όμως όπως αποκαλύπτει έμμεσα ο ίδιος ο ποιητής, για έναν άγνωστο λόγο καταφέρνει να χάσει την εύνοια του Δούκα,. Μαζί χάνει και τον μισθό του και το αποτέλεσμα είναι να εκδιωχθεί από την αυλή του, παρά τα παρακάλια του Βιγιόν:
Πρίγκιπά μου μακρόθυμε, καμιά
γνώση δεν έχω και μυαλό σταλιά
Μα υπακούω στους νόμους, τι άλλο θες;
Πώς, τους μιστούς να πάρω είπες, ξανά
Καλόδεχτος, διωγμένος με κλοτσιές.
Τίτλοι τέλους
Ο Φρανσουά Βιγιόν απεβίωσε στα 32 του χρόνια φτωχός και πρόωρα γερασμένος, από άγνωστη σε μας αιτία. Άλλοι λεν ότι σκοτώθηκε, άλλοι ότι πέθανε από αρρώστιες, άλλοι ότι δολοφονήθηκε. Δεν έχει σημασία άλλωστε, γιατί τα ποιήματά του αναπνέουν ακόμα. Αν η ιστορία του κινεί το ενδιαφέρον του αναγνώστη, η ποίησή του πραγματικά υπόσχεται να τον μεταφέρει σε μία άλλη εποχή, δοσμένη με χιούμορ, αυτοσαρκασμό, ειρωνεία, αυτοκριτική, φόβο, πικρία και ποιητική μαεστρία.
Ο ποιητής του 15ου αιώνα, Φρανσουά Βιγιόν, θεωρείτε ο πρώτος από αυτούς που ονομάστηκαν καταραμένοι ποιητές της γαλλικής λογοτεχνίας
cityculture.gr/ γράφει η Αριστέα Αθ. Βραζιώτη